با سلام،

انسانی که از حقیقت وجودی خود بی خبر است و خود را با نفس خود می شناسد و تعریف می کند، همواره در پی راضی کردن «من ذهنی» است. غافل از اینکه هر چه بیشتر مراعاتش را بکند، او‌ بیشتر و بیشتر می خواهد. چرا که ذهن انسان اینگونه است که نه تنها زیاده خواه است، تنوع طلب نیز هست. به این معنی که ممکن است ابتدا آنچه هوس و درخواست می کند بسیار بی ضرر بنظر برسد و انسان به شوق تجربه ی لذتی بی ضرر به سمت آن کشیده شود. اما پس از مدتی آن چیز عادی می شود و دیگر انجام آن نه تنها لذتبخش نیست، بلکه کسالت بار نیز هست. از طرفی انجام ندادنش با درد روانی و یا جسمی همراه است. یعنی ترک کردن آنچه عادت شده مشکل می شود. در نتیجه انسان به دنبال راههایی می گردد که تجربه ی هیجان انگیز تری داشته باشد و این راهها دیگر از روال طبیعی و بی خطر دور می شوند و این داستان تکرار می شود، بطوریکه انسان بیشتر و بیشتر خود را در منجلاب درد و افسردگی می اندازد. تا جایی که ممکن است دیگر زندگی کردن برایش مشکل شود.

مولانا در غزل شماره ی ۲۸۰۸ دیوان شمس، موضوع برنامه ی ۸۹۲ گنج حضور، مشکل انسان را در پیروی از خواسته های من ذهنی و شکل گرفتن عادت و‌ درد حاصل از ترک عادت توصیف می کند. مولانا تو‌ضیح می‌دهد که ترک این عادت ها به قدری مشکل است که انسان برای درد هشیارانه نکشیدن، حتی ممکن است خواسته های مادی خود را از نظر معنوی توجیه کند و سعی کند دیگران را با ظاهر معنوی اغفال کند، تا به این خواسته ها برسد. مولانا راه رهایی را کشیدن درد هشیارانه به یاری زندگی، همنشینی با انسانهای به حضور رسیده، و خلوت کردن با خود می داند.

گر چه در مستی خَسی را تو مراعاتی کنی

و آنکه نفیِ محض باشد، گرچه اثباتی کنی

 گیرم که در عدم هشیاری، به خواسته های ذهن اهمیت بدهی و مراعات بعد مادی خود را کنی که در مقایسه با بعد معنوی تو همچون کاهی بر سطح اقیانوس است.

و برای اثبات «بودن» خود، آنچه را که نفی محض وجود تو است، یعنی بعد مادی خود را تقویت کنی، یعنی برای رسیدن به زندگی، آنچه زندگی را از تو می رباید را بیشتر و بیشتر جستجو کنی.

آنکه او ردِّ دل‌است از بَد درونی‌های خویش

گر نفاقی پیشَش آری، یا که طاماتی کنی

 گیرم که خواسته های نفس که بخاطر عواقب شومی که دارند، مورد قبول دل، مورد تایید زندگی نیستند، را با پوشاندن جامه ی معنوی، و با لاف و گزافه در مورد کرامت های معنوی خود، موجه جلوه دهی و دنبال کنی.

ور تو خود را از بَدِ او کور و کَر سازی دَمی

مدحِ سرِّ زشتِ او، یا تَرکِ زَلّاتی کنی

گیرم که چشم خود را بر بدی های من ذهنی ببندی، و هر چه بخواهند تو را از این بدی ها آگاه کنند، نشنوی، و تازه این زشتی ها را زیبا ببینی و به مدح آنها بپردازی، ‌یا بخواهی به خیال خود از لغزش دوری کنی، و عادت مخربی را با عادت دیگری جایگزین کنی.

آن تکلّف چند باشد، آخر آن زشتیِّ او

بر سر آید تا تو بگریزی و هیهاتی کنی

 فکر می کنی تا کی می توانی به این ظاهر سازی معنوی ادامه بدهی؟ بالاخره چهره ی واقعی، عاقبت زشت این کار، آثار منفی آن در زندگی تو آشکار می شود و تو از من ذهنی می گریزی و افسوس می خوری.

او به صحبت‌ها نشاید، دور دارَش ای حکیم

جز که در رنجَش، قضا گو، دفعِ حاجاتی کنی

ای خردمند، من ذهنی در خور و شایسته ی همصحبتی تو نیست، او را از خود دور کن. اگر چه ترک من ذهنی ‌و پاسخ ندادن به نیازهایش آسان نیست، ولی با طلب کمک از زندگی، می توانی نیازهای او را از خود دفع کنی.

مر مناجاتِ تو را با او نباشد همدم او

جز برای حاجتش با حق مناجاتی کنی

و البته من ذهنی در این مناجات، در این طلب کمک برای رهایی، با تو همراه نمی شود و به تو کمک نمی کند. یعنی نه تنها تو را همراهی نمی کند، بلکه تو را باز هم خواهد داشت. چرا که نفس تنها وقتی در مناجات و دعا با تو همراهی می کند که چیزی برای او بخواهی، نه اینکه بخواهی از او رها شوی.

آن مراعاتِ تو، او را در غلط‌ها افکنَد

پس مُلازِم گردد او، وز غصّه ویلاتی کنی

و اگر تو مراعات من ذهنی را بکنی و به خواسته هایش تن بدهی، این کار تو وی را به اشتباه می اندازد و او دیگر تو را رها نمی‌کند، و هر روز بیشتر و بیشتر می خواهد، هر روز بیشتر در همه ی کارهای تو دخالت می کند، نقص می بیند، اعتراض می کند، و هزار دلیل و مدرک می آورد تا تو را قانع کند که غمگین شوی، بطوریکه تو دیگر از انجام کارهایی که باعث خوشنودی‌ات می شدند، از زندگی، از کارت، از روابطت لذت نمی‌بری، افسرده می شوی و آرزوی مرگ می کنی.

آن طرب بگذشت، او در پیش چون قولَنج ماند

تا گریزی از وثاق و یا که حیلاتی کنی

می بینی که آن لذت اولیه زودگذر است و تا عامل لذت در دسترس نباشد، دچار درد روانی و جسمی می شوی، و این درد برای این بوجود می آید تا تو را از خواب ذهن بیدار کند، تا تو از قفس ذهن بیرون بیایی و چاره ای بیاندیشی.

آن کسی را باش، کاو در گاهِ رنج و خرّمی

هست همچون جنّت و چون حور کِش هاتی کنی

پس بیا بجای همدم بودن با من ذهنی، همدم زندگی، همدم «او» باش که در خوشی و غم، تو را در بهشت آغوش خود با عشق پرورش می دهد، و تو در دامانش به معنای واقعی، عیش و‌ شادی بی سبب و بی درد را تجربه می کنی.

از هواخواهانِ آن مَخدوم شمس‌الدّین بُوَد

شاید او را گر پرستی یا که چون لاتی کنی

اگر می توانی با هواداران زندگی، با عارفان معاشرت کن، که شایسته است اگر چنین انسانهایی را عاشقانه عزیز بداری و ستایش کنی.

ور نه بگریز از دگر کس تا به تبریزِ صفا

تا شوی مست از جمال و ذوق و حالاتی کنی

و اگر چنین افرادی در دسترس تو نیستند، از غیر «او» و هواخواهان «او»، به گوشه ی خلوت خود، به آغوش سکوت پناه ببر تا مست حضور شوی و شادی اصیل را لمس کنی.

با احترام،

شکوه

با سلام،

تفسیر غزل شماره‌ی ۵۶۰، مولوی، از دیوان شمس، برنامه‌ی شماره ۸۹۷ گنج حضور.

۱)  عاشقِ دِلْبَرِ مرا، شَرم و حَیا چرا بُوَد؟

چون که جَمالْ این بُوَد، رَسمِ وَفا چرا بُوَد؟

مَگر می‌شَوَد که عشقْ نِسبَت به خود، شَرم و حَیا کُند؟! و چون این عشقْ است که در آینه‌ی دلی پاک، «جمال» را به دیده درآورده، دگر «رَسم و رُسومِ وفا» چرا بُوَد؟! مَگر اینکه ذهنِ مَن‌دار، در کار باشد. پس تو فعلِ شَرم، حَیا و رَسمِ وَفا را در حالِ فِعلی، بیش از یک سِری افعال... در یک ذهنِ من‌دار، به حساب مَیاوَر!

هشیاری در ناآگاهی، اگر تا آخرِ زمانْ هم... شَرم، حَیا و رَسمِ وَفا را در ذهنْ بِچَرخانَد، به جایی نَرَسَد! از آنجا که فقط عشق، عشقْ را در تجربه‌ی هستی (بی‌آنکه به گَردِش در ذهنْ درآید)، به عشقْ درآورَده...، نورِ عشق تنها در آن دلی به انعکاس درآید که آینه‌اش از «تمامیِ افعال» پاکْ باشد؛ آری... حتی پاک از فعلِ شَرم، حَیا و رَسمِ وَفا.

۲)  این همه لُطف و سَرکَشی، قِسْمَتِ خَلْق چون شود؟

این همه حُسن و دِلْبَری، بر بُتِ ما چرا بُوَد؟

می‌دانی چرا دورانِ لُطف و قَهر (که به عنوانِ قضا، قِسْمَتِ خَلْق شُده)، تا این اندازه به دِرازا کَشیده؟ چون هنوز خَلْق را دل، پاک از «افعال» نَشُده؛ و می‌دانی چرا این همه حُسن و دِلْبَری، بَر بُتِ ماست؟ چون یک نگاه به «جمالِ او»، خلقْ را بَس بُوَد برایِ درآمَدن، به فعلِ او!

۳)  دَردِ فِراقْ من کَشَم ناله به نایْ چون رَسَد؟

آتشِ عشقْ من بَرَم، چَنگْ دوتا چرا بُوَد؟

نای، فضایِ بی‌کرانِ دل است. دل را دَردِ فِراقْ آمد؛ درد را اگر به درازا کَشی، دَمِ عشقْ به نایْ نَرَسَد؛ درد قضایِ دل شُد، تا تو بدانی تورا «آتشی‌ست»؛ که اگر دل را آتشِ عشقْ نبود، چَنگْ هم دوتا برایِ چه؟! پس حکمتِ عشق، شاملِ چنگْ هم شُد! چنگْ از این رو، سَرِ تسلیم بر فعلِ عشقْ فُرود آورد: اوست خمیده و تسلیم، تا عشق او را به نوازش درآرد.

۴)  لَذَّتِ بی‌کَرانه‌ای‌ست، عشقْ شُده‌ست نام او

قاعِدهْ خود شِکایَت است، وَر نه جَفا چرا بُوَد؟

در تجربه‌ی هستی، تنها یک لَذَّت است که آن را هرگز، پایانی نیست: نامَ آن لَذَّتِ بی‌کَران، عشقْ شُده‌ست. عشقْ را در نوازش، جفا نباشد؛ پس اگر جفا در کار دیدی، بدان که قاعِده واردِ «کار» شُده‌ست! قاعِده هم آوازش شکایت است. اگر شَک در این داری، پس چرا جفا واردِ کار شُد؟!

۵)  از سَرِ ناز و غَنْجِ خود، رویْ چُنان تُرُش کُند

آن تُرُشیِّ رویِ او روحْ فَزا چرا بُوَد؟

پس شکایت و جفا وارد آواز تو شُد! بنابراین، از سَرِ ناز و غَنْج، عشقْ رویْ را «چُنان» تُرُش کُند! اما این رویْ تُرُش کردنِ عشقْ را، تو زندگی‌بَخش و رَوا دان...

۶)  آن تُرُشیِّ رویِ او، ابرصِفَت هَمی‌شود

وَر نه حَیات و خُرَّمی باغ و گیا چرا بُوَد؟

در آن هنگام که آسمان را، اَبری پُر بار دَر بَر گرفته، سبزی و گیاه را «آواز» چی‌ست؟! آری، آواز... بِبار بَر ماست! از این روست که تُرُشیِّ رویِ عشق، ابرصِفَت هَمی‌شود؛ که اگر «انعام» او، شاملِ حالِ ما در تجربه‌ی هستی نَبود، نه ما را حَیات بود... نه باغ و گیاه را خُرَّمی...

با احترام،

آزاده از آمریکا

به نام خدا

سلام آقای شهبازی، سلام دوستان گنج حضوری

 طلب

طلب چیست؟

طلب اولین مرحله در مسیرِ زنده شدن به خداست و این معنی را می دهد که ما باید طلبِ شناساییِ هم هویت شدگی هایی که در مرکزمان است را داشته باشیم و اگر این طلب در ما نباشد و ما در صدد شناسایی و لا کردنِ همانیدگی ها نباشیم و از کشیدنِ دردِ هشیارانه فرار کنیم؛ یعنی ما در این راه بیهوده تلاش می کنیم، زیرا تنها با شناساییِ چیزهایِ آفل در درونمان و فضاگشایی در برابرِ آنها، خداوند دَمِ زنده کننده خودش را می فرستد و ما به او زنده می شویم. به قول حضرتِ عطار:

 هست وادیِّ طلب آغازِ کار

 وادیِ عشق هست از آن پس، بی کنار

عطار، منطق الطیر، بیت ۳۲۵۲

 و بر این اساس، شرحی از ابیاتِ حضرتِ مولانا را درباره طلب، با شما یارانِ گنجِ حضوری به اشتراک می گذارم.

جملهِ بی قراریت از طلبِ قرارِ تُست

طالبِ بی قرار شو تا که قرار آیَدَت

مولوی، دیوان شمس، غزل ۳۲۳

ما دو جور قرار داریم:

۱- قرار در منِ ذهنی، که شاملِ چسبیدن به چیزهایِ آفل و زودگذر است، مثلِ پولِ زیاد، خانهِ بزرگ، همسر، فرزند و...

۲- قرار در مرکزِ عدم، که شاملِ مستقر شدن در این لحظهِ ابدی و به گذشته و آینده نرفتن، اتفاقات را بازی گرفتن، به طورِ جِدِّ جِدّ رویِ خود تمرکز داشتن و..‌. است.

پس وقتی ما، منِ ذهنی داریم و مرکزمان پُر از همانیدگی است، آرامش و قرارِ خدایی نداریم. اگر واقعا طالبِ زنده شدن به خداوند هستیم، تنها کاری که باید انجام دهیم و چاره ای جز این نداریم، این است که هم هویت شدگی هایِ درونمان را شناسایی کنیم و با فضاگشایی و تسلیم، اجازه دهیم که خداوند درونمان را از هر منِ ذهنی پاک کند. در این صورت است که آرامش و قرارِ اصیل که همان تبدیل و زنده شدن به خداست را تجربه می کنیم.

زین طلب بنده به کویِ تو رسید

درد، مریم را به خُرمابُن کِشید

مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۹۸

همان طور که دردِ زایمان، باعث شد که حضرت مریم به سویِ درختِ خُرما کشیده شود و مسیح از او متولد شود، ما هم باید طلبِ شناساییِ هم هویت شدگی ها را داشته باشیم و از دردِ هشیارانه فرار نکنیم تا مسیحِ درونمان زاییده شود و هر لحظه اعلام کنیم:

ما دیگر طلبِ چسبیدن به چیزهایِ زودگذر مثلِ پول، خانه، ماشین و.... را نداریم و می خواهیم به زندگی زنده شویم.

این ببین باری که هر کِش عقل هست

روز و شب در جستجویِ نیست است

مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۱۳۶۲

ما باید به این مطلب توجه کنیم که هر کسی که عقل دارد، با اینکه هنوز به خدا زنده نشده است، اما هر لحظه در طلبِ شناساییِ هم هویت شدگی ها در مرکزش است و این امید را دارد که به خدا زنده می شود.

در گدایی طالبِ جودی که نیست

بَر دکانها طالبِ سودی که نیست

مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۱۳۶۳

به عنوانِ مثال، گدایی ‌که در کنار خیابان می نشیند و هنوز کسی به او چیزی نبخشیده است اما طالبِ بخشش از طرفِ دیگران است یا کاسبی که داخل دکانش می شود، در ابتدایِ ورود، طالبِ سودی است که هنوز نیامده است.

هست ها را سویِ پس افگنده اند

نیست ها را طالب اند و بنده اند

مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۱۳۶۶

ما باید هر لحظه با تسلیم و فضاگشایی، این هستیِ مَجازیِ منِ ذهنی، یعنی چسبیدن به چیزهایِ آفل مثلِ کینه، رنجش، طلبِ قدر شناسی، پریدن از یک فکر به یک فکرِ همانیده و... را رها کنیم و با اینکه هنوز تبدیل نشده ایم، اما نا امید نشویم و طلبِ آن نیستی که همان زنده شدن به خداست را داشته باشیم.

منگر اندر نقشِ زشت و خوبِ خویش

بنگر اندر عشق و، در مطلوبِ خویش

مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۱۴۳۷

ای عاشقی که در طلبِ زنده شدن به خدا هستی، تو به نقشِ زشت و خوبی که منِ ذهنی ات نشان می دهد نگاه نکن؛ زیرا تو از جنسِ عشق و زیبایی و شادیِ اصیل هستی. بیا هر لحظه با فضاگشایی و عدم کردنِ مرکزت، به مطلوبِ خودت یعنی خداوند زنده شو.

منگر آن که تو حقیری یا ضعیف

بنگر اندر همّتِ خود ای شریف

مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۱۴۳۸

ای کسی که امتدادِ خداوند هستی تو به حرف هایِ منِ ذهنی ات که می گوید تو آدمِ حقیر یا ضعیفی هستی گوش نده، بلکه به همّتِ والایِ خود، که همان شناسایی منِ ذهنی و لا کردن آن است، نگاه کن.

تو به هر حالی که باشی می طلب

آب می جُو دایماً ای خشک لب

مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۱۴۳۹

ای طالبِ تشنه کامی که مرکزت پُر از همانیدگی است و آبِ هشیاریِ حضورت خشک شده است، در هر حالتی که هستی تسلیم باش و فضاگشایی کن و این فضاگشایی یعنی طلبِ لحظه به لحظه، که خدایا می خواهم به تو زنده شوم.

کآن لبِ خشکت گواهی می دهد

کو به آخِر بر سَرِ مَنبَع رسد

مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۱۴۴۰

وقتی ما خشک لب هستیم یعنی در مرکزمان هم هویت شدگی داریم، تنها با طلبِ شناسایی و فضاگشایی است که به سرچشمهِ اصلی که همان چشمهِ هشیاریِ حضور است وصل می شویم.

خشکیِ لب هست پیغامی زِ آب

که: به مات آرَد یقین این اضطراب

مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۱۴۴۱

اگر ما به زندگی وصل نیستیم و در منِ ذهنی خشک شده ایم، پیغامی است از طرفِ زندگی، که یقیناً این اضطراب ما را به زندگی خواهد رساند.

کاین طلب کاری، مُبارک جُنبشی ست

این طلب در راهِ حق، مانع کُشی ست

مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۱۴۴۲

این طلب کاری که ما هر لحظه در حالِ شناساییِ هم هویت شدگی ها و انداختنِ آنها هستیم، بسیار مبارک است، زیرا تنها این طلب در راهِ خداوند، همهِ موانع که همان هم هویت شدن با چیزهای آفل هست را می کُشد.

این طلب، مفتاحِ مطلوباتِ توست

این سپاه و نصرتِ رایاتِ توست

مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۱۴۴۳

این طلبِ صادقانه که همان فضاگشاییِ لحظه به لحظه توست، در واقع باعث می شود که زندگی با کلیدِ کُن فَکانش که می گوید: "بشو، می شود" درونِ بسته شده ات را باز کند و همچون سپاهی باعثِ پیروزیِ تو در برابرِ هر اتفاق می شود.

این طلب همچون خروسی در صِیاح

می زند نعره که: می آید صَباح

مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۱۴۴۴

این طلب مثلِ خروسِ سحری است که فریاد می زند: صبحِ حضور نزدیک است.

گرچه آلت نیستت تو می طلب

نیست آلت حاجت، اندر راهِ رَب

مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۱۴۴۵

تبدیل و زنده شدن به خداوند با ابزار هایِ ذهنی ممکن نیست. یعنی تو نباید با خط کشِ ذهن میزانِ حضورت را اندازه بگیری، بلکه با فضاگشایی و تسلیم در برابرِ اتفاقات، طلبِ زنده شدن به خداوند را داشته باش.

هر که را بینی طلب کار ای پسر

یارِ او شو، پیشِ او انداز سَر

مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۱۴۴۶

ای کسی که داری رویِ خودت کار می کنی، در این مسیرِ معنوی، هر کسی را دیدی که به طورِ جِدّی در طلبِ عدم کردنِ مرکز اش است، با او دوست شو.

کز جِوارِ طالبان، طالب شوی

وز ظِلالِ غالبان، غالب شوی

مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۱۴۴۷

اگر ما با انسان هایی که طالبِ زنده شدن به خدا هستند همنشین شویم، درون ما به عشق و شادیِ بی سبب ارتعاش می کند و هشیاریِ حضور در ما زیادتر می شود و ما باید هر لحظه در سایه بزرگانی چون مولانا که به منِ ذهنی شان غالب شده اند قرار بگیریم تا بتوانیم به تدریج من هایِ ذهنیِ درونمان را شناسایی و آنها را لا کنیم.

گر یکی موری سلیمانی بجُست

منگر اندر جُستنِ او سُست سُست

مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۱۴۴۸

مثلِ موری کوچک که در جستجویِ سلیمان بود باش؛ یعنی اگرچه من ذهنی داری و هنوز آنقدر درونت باز نشده است، نا امید نشو و هر لحظه با فضاگشاییِ پِی در پِی در برابرِ اتفاقات، طلبِ زنده شدن به خدا را داشته باش.

هر چه داری تو، ز مال و پیشه یی

نه طلب بود اول و اندیشه یی؟

مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۱۴۴۹

مگر این همه مال و ثروتی که داریم ، اول به صورتِ اندیشه ای در ذهنِ ما نبود؟ و زنده شدن به خدا هم اگرچه الان به صورتِ یک اندیشه در ذهنمان است، اما اگر ما در این راهِ طلب، صادق باشیم؛ یعنی در برابرِ هر اتفاقی فضاگشایی کنیم، بالاخره در یکی از همین فضاگشایی ها، کاملاً از ذهن خارج و به زندگی زنده می شویم.

گر گران و، گر شتابنده بُوَد

آنکه جوینده ست یابنده بُوَد

مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۹۷۸

ای کسی که در مسیرِ زنده شدن به زندگی با کُندی یا تُندی حرکت می کنی، این را بدان که اگر طلب و جستجویِ تو صادقانه باشد، یعنی از ریختن هم هویت شدگی هایِ مرکزت نترسی، بالاخره این تبدیل و زنده شدن به خدا در تو صورت می گیرد.

در طلب زن دایماً تو هر دو دست

که طلب در راه، نیکو رهبر است

مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۹۷۹

در طلبِ زنده شدن به مرکزِ عدم، با تمامِ توانت تلاش کُن و در این راه همه چهار بُعدت که شامل بُعدِ هیجانی، فیزیکی، فکری و جانِ جسمی ات است را به حرکت وادار کُن. یعنی هر روز ورزش کن، برنامه گنج حضور را ببین و اشعار مولانا را تکرار کن و غذایِ خوب بخور و بدان این طلب، راهنمایِ خوبی در راهِ شناساییِ هم هویت شدگی هایت است.

لنگ و لوک و خَفته شکل و بی ادب

سویِ او می غیژ و، او را می طلب

مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۹۸۰

در هر حالتی که هستی یعنی اگر قضاوت داری، مقاومت داری، که این عینِ بی ادبی است و خلاصه اینکه در این راه، افتان و خیزان هستی، اِشکالی ندارد، هر طوری که هستی، طلب داشته باش؛ یعنی رویِ خودت تمرکز کن و با شناساییِ هم هویت شدگی ها ، طلبِ این را داشته باش که با خداوند به وحدت برسی.

دوست دارد یار، این آشفتگی

کوششِ بیهوده بِه از خُفتگی

مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۸۱۹

خداوند این حالتِ آشفتگیِ تو را دوست دارد، زیرا درست است که تو شاید نتوانی در برابرِ اتفاقات فضاگشاییِ کامل داشته باشی، اما این حالتِ تو، بهتر از این است که تماماً در خوابِ هم هویت شدگی ها باشی و اصلاً فضاگشایی نکنی.

گفت آن یعقوب با اولادِ خویش

جُستنِ یوسف کنید از حد بیش

مولوی، مثنوی دفتر سوم، بیت ۹۸۲

حضرتِ یعقوب به فرزندانش گفت: بیش از حد یوسف را جستجو کنید و خداوند هم هر لحظه به ما می گوید: شما باید بیش از حد در برابرِ اتفاقات فضاگشایی کنید تا تبدیل در شما اجرا شود.

هر حِسِ خود را در این جُستن به جِد

هر طرف رانید، شکلِ مُستَعِد

مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۹۸۳

ما باید هر لحظه تمامِ حواسمان را در شناساییِ چیز هایِ آفلی که در مرکزمان است بگذاریم و در برابرِ اتفاقات فضاگشا باشیم، زیرا این جِدّی ترین کاری است که باعث می شود مرکزمان به طورِ کامل عدم شود.

گفت: از رَوحِ خدا لا تَیاَسُوا

همچو گم کرده پسر، رَو سو به سو

مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۹۸۴

خداوند می فرماید: از رحمت من نا امید نشوید و مثل کسی که فرزندش را گم کرده و در جستجویِ فرزندش است باشید؛ یعنی هر لحظه با فضاگشایی، چیزهایِ آفل را در مرکزتان شناسایی کنید و پیوسته در این کارِ تبدیل از هشیاریِ جسمی به هشیاریِ حضور باشید.

گر تو را آنجا بَرَد، نبود عجب

منگر در عجز و، بنگر در طلب

مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۱۷۳۳

اگر روزی درونت باز شود و به خدا زنده شوی، تعجب نکن. تو نباید به ناتوانی خودت که بر اساسِ منِ ذهنی است نگاه کنی. تو بسیار مهم هستی، زیرا تو امتدادِ خداوند هستی. درست است که الان در دویی به سر می بری، اما باید هر لحظه با فضاگشایی، طلبِ یکی شدن با خداوند را داشته باشی.

کین طلب در تو گروگانِ خداست

زآنکه هر طالب به مطلوبی سزاست

مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۱۷۳۴

این طلبِ عشقی که در تو وجود دارد امانت خداوند است و هر طالب شایسته مطلوبی است؛ یعنی ما دو جور طلب داریم، یا طلبِ زنده شدن به خدا را داریم یا طلبِ هم هویت شدن با چیزهایِ آفل. پس باید هر لحظه به صورتِ حضورِ ناظر، شاهدِ اتفاقات که جزءِ بازیِ زندگیند باشیم و ببینیم که آیا ما طالبِ این فکرهایِ همانیده و چیزهایِ آفلی که در مرکزمان است هستیم یا طالبِ زنده شدن به خداوند هستیم؟

جهد کن تا این طلب افزون شود

تا دلت زین چاهِ تن بیرون شود

مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۱۷۳۵

پس ای انسان عاشق، هر لحظه تلاش کن تا این طلبِ زنده شدن به زندگی، در تو بیشتر شود و تنها با شناساییِ هم هویت شدگی ها در مرکزت و فضاگشایی در برابرِ آنها، خداوند درونت را از این چاهِ همانیدگی ها مثلِ رنجش، کینه، ترس و.... رها می کند.

و در آخر مطلب را با این بیتِ بسیار زیبایِ حضرتِ حافظ به پایان می رسانم.

 دست از طلب ندارم تا کامِ من بر آید

 یا تن رسد به جانان یا جان ز تن بر آید

حافظ، غزل ۲۳۳

ارادتمند شما، فریبا الهی مهر

عایشه و ضریر - لزومِ مراقبتِ فعالانه از حضور

در داستانِ عایشه و ضریر که در برنامه‌ی ۸۹۲ گنجِ حضور تفسیر شد مولانا تابلوی روشنگری را برایمان ترسیم می‌کند. عایشه در خانه‌ی حضرتِ رسول است. ناگهان یک ضریر یعنی یک نابینا با شتاب واردِ این خانه می‌شود و شروع می‌کند به ناله و آب خواستن از حضرت رسول. در این هنگام عایشه فرار می‌کند به درونِ خانه و قصدش حجاب کردن یعنی‌ پوشاندن خود از ضریر است. حضرت رسول به او می‌گوید او تو را نمی‌بیند چرا مخفی‌ می‌شوی؟ و عایشه برای پاسخ دادن با دستهایش اشاره می‌کند که او مرا نمی‌بیند ولی‌ من او را می‌بینم.

-مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۶۷۰ تا ۶۷۴ :

اندر آمد پیشِ پیغمبر ضَریر

کای نوابخشِ تنورِ هر خمیر

 *ضَریر: نابینا

یک نابینا آمد پیش حضرت رسول و به او گفت ای کسی که به هر تنوری برکت میدهی.

ای تو میرِ آب و من مُستَسْقی‌ام

مُسْتَغاث، اَلمُسْتَغاث ای ساقی‌ام

*مُسْتَسقی: سخت تشنه

*مُسْتَغاث: فریاد

ضریر به پیغمبر می‌گوید تو امیر آب هستی و من سخت تشنه، پس به فریادم برس و به من آب بده.

چون درآمد آن ضَریر از در شتاب

عایشه بُگْریخت بهرِ اِحتجاب

وقتی آن ضریر با شتاب وارد خانه رسول شد، عایشه به قصد حجاب کردن فرار کرد.

زانکه واقف بود آن خاتونِ پاک

از غیوریِّ رسولِ رَشْکناک

*غيوری: غیرت داشتن

*رَشک: غیرت

زیرا آن بانوی پاک از غیرت رسول آگاه بود.

هر که زیباتر بُوَد، َرشْکَش فزون

زانکه رَشک از ناز خیزد، یا بَنون

*بَنون: پسران

هر کسی که زیباتر باشد به او بیشتر غیرت دارند.

-مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۶۸۶ تا ۶۸۸ :

گفت پیغمبر برایِ امتحان

او نمی‌بیند تو را کم شو نهان

پیغمبر برای اینکه عایشه را امتحان کند به او می‌گوید: او نابینا است و تو را نمی‌بیند پس پنهان نشو.

کرد اشارت عایشه با دستها

او نبیند، من همی ‌بینم ورا

عایشه با دست‌هایش اشاره میکند که او نمی‌بیند ولی من او را می‌بینم.

غیرتِ عقل است بر خوبی روح

پُر ز تشبیهات و تمثیل این نُصُوح

*نُصُوح: نصیحت‌ها

عقل کل یعنی زندگی نسبت به زیبایی روح غیرت دارد. این نصحیتها پر از تمثیل و زبان سمبولیک هستند.

همانطور که ابیات بالا نشان می‌دهند مولانا در این قسمت همچنین از غیرت و  رشک صحبت می‌کند. و اینکه هرچقدر وجودی زیباتر باشد پس غیرت هم نسبت به او بیشتر است. و خودش می‌گوید کلِ این داستان پر از نماد و تمثیل است.

خانه‌ی رسول نمادیست برای فضای یکتایی‌ِ این لحظه. رسول نماد خداوند یا زندگی‌ است. عایشه نمادِ هشیاری حضور و فضای عدم در درونِ انسان است. ضریر نمادِ هوشیاریِ جسمی‌ محدود و همانیده با جهان در درونِ انسان است.

این داستان به منِ انسان چه می‌گوید و چه ابزارهایی برای بیداری و رشدِ معنوی به من می‌دهد؟

۱. شناسایی زیبائی و ارزشِ خود به عنوانِ هوشیاریِ حضور:

اگر روی خودمان کار کرده‌ایم و متعهدانه آموزشهای گنجِ حضور را پیگیری می‌کنیم حتماً تجربه کرده‌ایم که در ما هوشیاریِ حضور تا درجه‌ای خودش را به ما نشان داده. همچنین ما من ذهنی‌ را در درونمان شناسایی کرده‌ایم. این داستان با نمادِ عایشه بیان می‌کند که آگاه باش که تو، ‌ای هوشیاریِ حضوری که در من پدیدار شدی، تو بسیار زیبا، دوست داشتنی و با ارزش هستی‌. تو جای خوبی‌ هستی‌، در خانه‌ی امنِ رسول، در فضای یکتایی‌، نزدیکِ خداوند و زندگی‌.

پس آگاه باش به زیبائی و ارزشِ خودت. تو می‌توانی‌ به عنوانِ هوشیاریِ حضور برای این جهان و من ذهنی خودت به عبارتی ناز داشته باشی‌، خداوند نسبت به تو غیرت دارد، تو را دوست دارد. و این هوشیاریِ زنده شده به حضور گذشته از اینکه تو آن را، یعنی‌ پیشرفتِ معنویت را، کم یا زیاد ارزیابی می‌کنی اصل تو است.

نتیجه نکته‌ی اول: آگاه بودن نسبت به ارزشِ خود. آگاه بودن به زیبائیِ خود به عنوان هوشیاریِ حضور که در بارگاه زیبای زندگی‌ و در فضای یکتایی‌ است.

۲. تهدید و خطرِ ضریر:

ضریر بدونِ قرارِ قبلی‌ و زنگ زدن با شتاب واردِ خانه‌ی رسول می‌شود و شروع می‌کند به آه و ناله که من تشنه هستم و از تو آب می‌خواهم. این نمادِ منِ ذهنی است،‌ یعنی‌ هوشیاریی که در درونِ من دچارِ کوری و نیازمندی شده زیرا به خوابِ فکر جسمها رفته، زندگی‌ را در خواستنِ جسمها تجسم کرده، بنابرین این تجسم نمی‌گذارد که او حقیقت زندگی‌ را ببیند. ضریر دنبال حرف زدن و طلب زندگی‌ و آبِ حیات از طریق  سر و صدای ذهن است. او هم در خانه‌ی رسول و در فضای یکتایی‌ است اما چشمش نابینا است، نمی‌تواند آن فضا را ببیند و حقیقتاً تجربه کند.

ضریر شتاب دارد، عجله دارد، پر از سر و صدا است. خود را بسیار نیازمند نشان می‌دهد، رسول را با زبان مدح می‌کند ولی‌ او در عین حال بی‌ادب است، زیرا بی‌ اجازه به خانه‌ی رسول آمده، منتظر نشده که خودِ رسول جویای حالِ او شود. می‌داند چه می‌خواهد و آن را تنها به زبان از رسول طلب می‌کند. مثل کسی که فقط با ذهنش طلب زنده شدن به گنج حضور را می‌کند.

ما باید آگاه باشیم که این ضریر به درونِ ما که خانه خداست می‌آید. درست است که روی خودمان کار کرده‌ایم و می‌کنیم اما این کور یعنی این هوشیارییِ در من ذهنی به تله افتاده هر آن احتمال دارد بلند شود و حرف بزند. هر لحظه این امکان هست که منِ ذهنی‌ عینکِ فکری همانیده با این جهان را به چشمِ ما بنزد و اصرار کند که با آن عینک ببین.

نتیجه: ضریر ممکن است‌ هر لحظه با شتاب واردِ خانه‌ی دلِ ما شود. باید به این موضوع آگاه باشیم.

۳. وظیفه‌ی ما وقتی‌ ضریر می‌آید:

عایشه در این تابلو ضریر را می‌بیند. زیرا از جنس حضور است. ما هر لحظه باید در فضای یکتایی‌ بینا و هشیار نسبت به خودمان به عنوانِ حضور باشیم تا بتوانیم ضریر را ببینیم. عایشه با ضریر به هیچ وجه همصحبت نمی‌شود. او را کاملاً نامحرم می‌داند. نمی‌گوید به او یک سلام بدهم بعد بروم. او نمی‌گوید یک لیوان چایی با ضریر بخورم بعد از ۵ دقیقه بروم. نه، او فوراً می‌رود و اصلاً با ضریر حرف نمی‌زند. ما بعد از اینکه هوشیاریِ حضور را در خود شناسایی کردیم باید آگاه باشیم که منِ ذهنی‌ِ ما با ما بسیار بیگانه است. لایقِ هیچ صحبتی‌ نیست. ما باید برای منِ ذهنی‌ِ خود به عبارتی ناز داشته باشیم، بگوییم او اصلاً در حد من نیست، بیگانه است. مولانا می‌گوید عایشه با دستها اشاره می‌کند. یعنی‌ حرف نمی‌زند. مخفی‌ می‌شود. شاید این تابلوی با دست اشاره کردن و مخفی شدن معادل این باشد که ما خاموش میشویم، به سکوت درونمان، به جریان تنفسمان، به قرین شدن با بیت‌های کلیدی و قرین شدن با هر پاکی و زیبایی که از جنس زندگیست پناه ببریم. این می‌تواند یک لبخند و صلح درونی و راستین با کل وضعیت این لحظه باشد در حالی که خود را به نیروی کن‌فکان می‌سپاریم و به زندگی توکل می‌کنیم.

نتیجه: عایشه مسئولیت کیفیت هوشیاریِ خود در این لحظه را پذیرفته و از آن هوشیاری حفاظت می‌کند. ما هم باید این کار را بکنیم. با دست اشاره کردن و مخفی‌ شدن یعنی‌ همصحبت نشدن با منِ ذهنی‌ِ درونمان و رفتن به فضای انبساط، نیستی‌ و سکوت در مرکزمان.

۴. یک مثالِ عملی‌ برای وارد شدنِ ضریر:

ایجادِ هیجان استرس. وقتی‌ ذهنمان کارهایی را که در طول یک روز باید انجام دهیم جلوی چشممان می‌آورد، بعد می‌گوید تو وقت کم می‌آوری و دنبال کسی‌ می‌گردد که او را برای این کارِ زیاد از حد ملامت کند. در نتیجه ما هیجان انقباض و استرس در دلمان حس می‌کنیم. این همان ضریر است. او می‌خواهد مانع شود تا این لحظه از کار و زندگیمان لذت نبریم. ما هم باید به جای همصحبتی با ضریر فوراً به فضای نیستی و سکوت برویم در حالی که در بیرون کار این لحظه مان را به بهترین شکل و با عشق انجام میدهیم.

نشانه‌ی خوبی‌ برای وارد شدن ضریر احساس هیجانی است که از جنس درد و انقباض باشد.

۵. نتیجه‌ی کلی‌ِ داستان:

شناسایی زیبایی هشیاری حضور در مرکزمان، آگاهی به خطر ضریر یعنی من ذهنی خودمان  که با ما شدیداً بیگانه و نامحرم است. به عمل درآوردن اینکه مسئولیتِ کیفیتِ هوشیاریِ من در این لحظه مهمترین کار من است. هر جایی‌ که هستم و هر کاری که انجام می‌دهم، اولین و مهمترین کارم مراقبت از کیفیت هشیاریم در این لحظه است. این کار با خاموشی ذهن و ناظر شدن فعالانه میسر میشود. عایشه از کیفیتِ هوشیاریِ خود در این لحظه بخوبی مراقبت می‌کند. مولانا به ما نشان می‌دهد که ما هم باید این کار را انجام دهیم.

با عشق و احترام

سارا از آلمان

با سلام

موضوع: بازبینی محتوای ذهن

هر انسانی به فراخور محیط تربیتی و آموزشی اش با یکسری الگوهای ذهنی همانیده شده. این فرآیند از ابتدای زندگی توسط دیگران شروع می شود و بعدها خودِ شخص هم به این کار ادامه می دهد. قطع شدنِ این سیکلِ معیوب یا بواسطه ی درد است یا بواسطه ی آموزش معلمانی چون مولانا.

همه ی انسان ها می بایست الگوها و باورهای پوسیده ای که به ارث برده‌اند را بازبینی کنند و مسئولیت هوشیاری شان را در این لحظه به عهده بگیرند و فکرهای قدیمیِ ده سال یا صد سالِ پیش را تکرار نکنند. اما برای خیلی از افراد این کار سخت است، دلیلش این است که به باورها و آداب و رسومِ همانیده، چسبیده اند و از آنها امنیت می گیرند و میگویند اگر این ها را بدهیم برود بجایش چه چیزی را جایگزین کنیم ؟ یا اگر ما نیز همانند پیشینیان عمل نکنیم احتمال پذیرفته نشدنمون در جامعه زیاد است و با این ترسِ عدم تائیدِ مردم چکار کنیم؟

مولانا همانیده شدن با الگوهای ذهنی را با مثالی توضیح می دهد :

روزی حضرت رسول صدای اذان را از بلندی شنید و وضو گرفت تا به سمت نماز برود، یک عقابی می آید و موزه یا کفشِ ایشان را بالا می برد. مصطفی جنسِ اصلیِ هر انسانی است. یعنی هوشیاریِ برگزیده. در واقع ما به عنوانی هوشیاری، کفش پوشیده ایم و این کفش قالبِ ذهنِ ماست اما در این قالب، هم هویت شدگی با فکرها و باورها وجود دارد که مار هست. در این لحظه صدای زندگی به گوش هوشیاریِ همه ی انسان ها می رسد که موقعِ حضور و نمازِ شماست و برای اینکار باید یک هم هویت شدگی را از دست بدهید، چون عقابِ زندگی قصد دارد تا این مار از کفش بیرون بیآید.

اندرین بودند کآوازِ صلا

مصطفی بشنید از سویِ عُلا

خواست آبی و، وضو را تازه کرد

دست و رو را شست او زان آبِ سرد

دست سویِ موزه بُرد آن خوش خِطاب

موزه را بربود از دستش عُقاب

مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۳۲۳۸ تا ۳۲۴۱

زندگی میگوید شما فضا را باز کنید تا من بتوانم هویتی که به چیزها داده اید را از ذهنِ شما بیرون بِکشَم و در عوض، ذهنِ ساده شده را به شما برمیگردونم، ذهنی که دیگر حسّ وجود در آن نیست.

همانطور که وقتی وارد منزلی میشویم کفش را در کفش کَن قرار می دهیم، برای ورود به فضای یکتایی هم با کفشِ منِ ذهنی نمیتوان وارد شد.

موزه را اندر هوا بُرد او چو باد

پس نگون کرد و، از آن ماری فتاد

در فتاد از موزه یک مارِ سیاه

ز آن عنایت شد عُقابش نیکخواه

پس عُقاب، آن موزه را آورد باز

گفت: هین بِستان و، رو سویِ نماز

مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۳۲۴۲ تا ۳۲۴۴

اما ذهنِ همانیده مطمئن نیست که زندگی کفش را برمیگردونه یا نه. به همین دلیل میخواهد مقاوت کند تا کفش را ندهد که نتیجه ی این مقاومت، همین دردهایی است که در ما وجود دارد.

گر طبیبی حاذقی رنجور را تلخی دهد

گرچه ظالم می نماید نیست ظالم عادلست

مولوی، دیوان شمس، غزل ۴۰۲

پس وقتی زندگی میخواهد یک الگوی همانیده ای را از ما بگیرد ما فکر می کنیم یک عضوی از بدنمان را داریم از دست میدهیم و این کارِ زندگی جفا هست درحالیکه بعدا متوجه میشویم که این عینِ لطف بوده و باید شکر کنیم که آن چیزِ همانیده رفت و جایش را به فضای خالیِ عدم داد.

پس رسولش شکر کرد و گفت: ما

این جفا دیدیدم و، بُد خود این وفا

موزه بربودیّ و، من درهم شدم

تو غمم بُردیّ و، من در غم شدم

گرچه هر غیبی خدا ما را نمود

دل در آن لحظه به خود مشغول بود

مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۳۲۴۷ تا ۳۲۴۹

از طرفی چون ما خود اصلی مان را با محتوای ذهنمان یکی گرفتیم، دیدن الگوهای کهنه و شناسایی همانیدگی ها کار آسانی نیست و این کار با ارتعاشِ عشقیِ انسانی که مرکزش بی نهایت شده امکان پذیر است کسی که دلش مشغولِ همانیدگی ها نیست و انعکاسِ نورِ مرکزِ او دلها را روشن می کند. کما اینکه در این داستان عقاب به رسول می گوید اینکه من توانستم مار را در کفش ببینم، انعکاسِ نورِ تو بود.

گفت: دور از تو که غفلت از تو رُست

دیدنم آن غیب را هم عکسِ توست

مار در موزه ببینم بر هوا

نیست از من، عکسِ توست ای مصطفی

مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۳۲۵۰ تا ۳۲۵۱

پس نتیجه می گیریم که تمام توجه ما باید روی آزاد کردنِ پایِ هوشیاریمان از همانیدگی ها باشد، چون نمیتوانیم از کفشی که داخلش مار هست استفاده کنیم، و نگرانِ از دست دادنِ چیزها هم نباشیم چرا که در پناهِ شیر کم ناید کباب ( مثنوی، دفتر سوم، بیت ۲۲۴۲)، تنها با ذهنِ ساده شده هست که می توان از تمامِ برکاتِ این جهانی بدونِ درد برخوردار شد.

صورت چه کم آید چو بَرَد جان به سلامت؟

موزه چه کم آید چو بود پایْ رهیده؟

صد شکر کند جان چو رهد از تن و صورت

ای بی خبر از چاشنیِ جانِ جریده*

مولوی، دیوان شمس، غزل۲۳۳۴

*جریده به معنای تنها و یکتا می باشد.

با سپاس فراوان

سمانه از تهران

با سلام

یکی از راه های شناختِ منِ ذهني، توجه کردن به نشانه هاست. همانطور که سرماخوردگی جسمی نشانه‌ای مثل تب دارد، به تله افتادنِ هوشیاریِ حضورِ ما نیز علائمی چون دروغ گفتن، حسادت ورزیدن، ادعا کردن، ترسیدن و ترساندنِ دیگران را به همراه دارد که این نشانه ها به بیماریِ همانیدگی در مرکزمان اشاره می کند که نیاز به درمان دارد.

ما وقتی این علائم را در خودمان شناسایی کردیم، شروع می کنیم به کار کردنِ معنوی رویِ خود تا به واسطه‌ی فضاگشاییِ ما و کن فکانِ زندگی این بیماری درمان شود.

پس از طریق نشانه ها میتوان به مشکل پی برد. این روش در دو بُعدِ مادی و معنوی مصداق دارد.

 یک تجربه ی کاری را در این زمینه، بیان می کنم:

مدتی قبل در واحد حقوق و دستمزد سازمانی مشغول بکار شدم. مدیریت مالی دایما از خوب بودن اوضاع، تجربیات خودشان و اینکه چقدر اعضای تیم در امور مالی توانمند هستند، تعریف میکردند. اما جدا از این تعاریف، نشانه‌هایی وجود داشت که با این اوصاف در تضاد بود. مانند بی نظمی، عدم ارتباط بخش های مختلف مالی با یکدیگر، ساعات کار طولانی که نشاندهنده ی کار دستی بود نه سیستمی، به جای کنترل کردن خروجیِ ‌کار افراد، با رفتارهایی چون عصبانیت و ترساندن پرسنل سعی در کنترل آنها داشتند تا بدین وسیله کارشان را درست انجام دهند. پس از گذشت چند روز کار کردن با سیستم به این نتیجه رسیدم که امکان ندارد با این وضعیت اشتباهی رخ نداده باشد، اما متوجه اشتباه نمیشدم. ایشان از من گزارشی را خواسته بودند و من چند روز بود که روی اون گزارش کار میکردم، تا اینکه با حالت تمسخر به من گفتند سرپرست قبلی ۵ دقیقه ای این گزارش را به من میداد و شما چند روز هست که درگیر این موضوع هستید، من با شنیدن این حرف هیچ واکنشی نشان ندادم و در جواب گفتم که درست میفرمایید، احتمالا من بلد نیستم با سیستم کار کنم، به همین دلیل چند روز دیگر هم به زمان نیاز دارم.

بالاخره اولین مغایرت خودش را نشان داد، همون قسمت را دنبال کردم، همینطور تعداد مغایرت ها بیشتر میشد، ۱۰ نفر ۲۰ نفر و به جایی رسید که مشخص شد یک اختلاس گسترده در این واحد رخ داده است و به نظرم آمد که دیگر این ایرادات قابل اصلاح نیست و نیاز هست تا نرم افزار مالی تغییر کند و اطلاعات ۵۰۰ نفر از ابتدا وارد نرم افزار جدید شود.

این اتفاق درس های خیلی زیادی برایم داشت از جمله اینکه کلیدِ رهایی از منِ ذهنیِ خودمان و دیگران، تنها بی واکنشی است و ما قرار نیست کاری انجام بدهیم بلکه کارها را خودِ زندگی انجام می دهد، تنها کارِ ما فضاگشایی است و وقتی دیگران میخواهند به ما القا کنند تا ادعاهای بی اساسشان را قبول کنیم، از قبول نکردن و تفاوت دیدمان، نباید بترسیم.

مولانا در داستانی به این موضوع میپردازد که آثار و احوال بیرونی، درستی حرف ها را نشان می دهد و باید به این نشانه ها توجه کرد.

در این داستان می گوید:

فردی با لباسی کهنه از سفر میآید، دوستانش از روزهای دوری از وطن می پرسند، این شخص می گوید با اینکه دور از وطن بودم اما این سفر برای من بسیار فرخنده بود چون خلیفه ده دست لباس فاخر به من بخشید که صد مدح و ثنا نثار او باشد.

آن یکی با دلق، آمد از عِراق

باز پرسیدند یاران از فِراق

گفت: آری بُد فراق، الاّ سفر

بود بر من بس مبارک، مژده ور

که خلیفه داد دَه خِلعت مرا

که قرینش باد صد مدح و ثنا

مثنوی معنوی، دفتر چهارم، ابیات ۱۷۳۹ تا ۱۷۴۱

این شخص، مدح و ثنای خلیفه را از حد گذراند، ولی دوستانش گفتند اوضاع و احوال ظاهریِ تو نشان می دهد که هر چه که گفتی دروغ است و این شکرهایی که میگویی یا از کسی تقلید میکنی یا یاد گرفتی.

شکرها و مدح ها برمی شِمُرد

تا که شکر از حدّ و اندازه بِبُرد

بس بگفتندش که احوالِ نَژند

بر دروغ تو گواهی می دهد

تن برهنه، سر برهنه، سوخته

شکر را دزدیده یا آموخته

مثنوی معنوی، دفتر چهارم، ابیات ۱۷۴۲ تا ۱۷۴۴

و باز دوستانش ادامه میدهند که فقط زبانت، شکر پادشاه را می گوید در حالیکه سراپای وجودت از او شکایت می‌کند.

گر زبانت مدحِ آن شه می کند

هفت اندامت شکایت می کند

در سَخایِ آن شه و سلطانِ جود

مر تو را کفشیّ و شلواری نبود؟

مثنوی معنوی، دفتر چهارم، ابیات ۱۷۴۶ تا ۱۷۴۷

این شخص همچنان به دروغ گفتن ادامه می دهد که من هدایایی که از امیر گرفتم را میان نیازمندان تقسیم کردم و با بخشیدن مالم از خدا عمر طولانی گرفتم چراکه من فرد زاهدی هستم.

بستَدَم جمله عطاها از امیر

بخش کردم بر یتیم و بر فقیر

مال دادم، بستَدَم عمرِ دراز

در جزا، زیرا که بودم پاکباز

مثنوی معنوی، دفتر چهارم، ابیات ۱۷۴۹ تا ۱۷۵۰

دوستان این فرد که افراد زیرکی بودند به او گفتند:

مبارک است که مالت را انفاق کردی اما این دود و سوز درون سینه‌ات از چیست؟ صدقه ای که دادی موجب برکت مال تو می شود پس چرا انقدر ناراحتی. چطور ممکن است که اندوه نشانه ی شادی باشد؟

پس بگفتندش: مبارک، مال رفت

چیست اندر باطنت این دود و تَفْت؟

صد کراهت در درونِ تو چو خار

کی بُده اَندُه نشانِ ابتشار؟

کو نشان عشق و ایثار و رضا؟

گر درست است آنچه گفتی مامَضی

مثنوی معنوی، دفتر چهارم، ابیات ۱۷۵۱ تا ۱۷۵۳

از این داستان مولانا، متوجه میشویم که نتیجه ی کار معنوی می بایست در ظاهر و باطنِ ما منعکس شود نه اینکه فقط راجع به آن حرف بزنیم درحالیکه احوالمان هیچ فرقی نکرده است. پس اگر هنوز آثار منِ ذهنی در اعمال ما هست یا درست کار نمی کنیم و یا اینکه باید صبر کنیم تا اثر کارهایی که با منِ ذهنی انجام داده ایم از میان برود تا درنهایت به تمامیت و یکپارچگی وجودمان که یکی بودنِ فکر، حرف و عمل هست، برسیم.

با سپاس فراوان

سمانه-تهران

با سلام،

تفسیر غزل شماره‌ی ۴۹۲ / مولوی / از دیوان شمس / برنامه‌ی شماره ۸۹۶ گنج حضور‌.

۱) زِ دامْ چند بِپُرسیّ و دانه را چه شُده‌ست؟

به بامْ چند بَرآییّ و خانه را چه شُده‌ست؟

۲) فَسُرده چند نِشینی میانِ هستیِ خویش؟

تَنورِ آتشِ عشق و زَبانه را چه شُده‌ست؟

آیا‌... تو به دُنبالِ «دانه» هستی یا به دنبالِ دام؟ خوب اگر به دنبالِ دانه هستی، پس چرا توجه را به سویِ دام رَوانه کرده‌ای؟! هرآنچه دانه نیست، در بی‌توجهی‌ات‌... دام شُد. این است که دانه از دیده پنهان شُد! چند می‌خواهی به بام درآیی، به آن خِرَدِ محدود در سَر؟ دانه، درونِ خانه‌ی دل است؛ اما خانه را چه شُده‌ست؟ خانه در بی‌توجهی، دگر پاک نیست.

عشقْ در خانه‌ی دل، دانه‌ای نَهاد؛ که اگر آن دانه را آبِ حیات رَسَد، چه‌ها گردد! خانه‌ی پاک، همین فضایِ بی‌کران دل است. در آن دم که توجه از بندِ دامْ آزاد گَشته، دانه بر «دیده» نمایان است؛ که اگر دانه را تَوَسُطِ دیده (تَوَسُطِ دیده‌ی عشق‌...) آبِ حیات دَهی، آتشِ عشقْ از آن دیده برخیزد. حال، چه شَوَد هشیاریِ فَسُرده را‌... از زبانه‌هایِ آتشْ در تَنورِ عشق؟

از دور، نخواهی هَرگز این را دانستن!

۳) به گِردِ آتشِ عشقشْ زِ دور می‌گَردی

اگر تو نُقره‌ی صافی، میانه را چه شُده‌ست؟

این صحبتها در گوشِ سَر، به خِرَدِ محدودِ همان سَر درآید (به بام)! از دور به گِردِ این آتش گشتن، تو را چه فایده؟! که تویی آن نُقره‌ی صاف‌... و چون تو «آنی»، پس میانِ تَنورِ عشقْ رفتن را چه شُد؟ که در آتشِ عشقشْ باشَد که تو را جُز عشق، چیزی دگر نمانَد.

۴) زِ دُردیِ غم و اندیشه سیر چون نَشَوی؟

جَمالِ یار و شرابِ مُغانه را چه شُده‌ست؟

۵) اگر چه سَرد وجودیْت گرم دَرپیچید

به رَهْ کُنَش به بَهانه، بَهانه را چه شُده‌ست؟

۶) شِکایَت اَرْ زِ زمانه کُند، بگو: تو وُرا

زمانه بی‌تو خوش است و زمانه را چه شُده‌ست؟

چه شُده‌ست تو را که از دُردیِ غَم و اندیشه، سیر نمی‌شَوی؟ سیر نمی‌شَوی چون جَمالِ یار و شرابِ مُغانه را از یاد بُردی! سِرِشْتِ تو را عشق، هم از «جمال» آگاهی بخشیده‌... هم از شرابِ مُغانه؛ اما تو خود را در این دَم، درگیر دُردیِ غم و اندیشه کرده‌ای و تنورش را فراموش.

اگر چه هشیاری‌ات در سَردیِ مکانِ ذهنْ دَرپیچید و لذا، مَنی دُروغین از آن پیچشِ سَخت‌... بپا شُده؛ تو بیا و این مَنِ دُروغین را، به بهانه‌ای روانه‌ی رَه کُن؛ او را از میان بَردار! آخر تو را «چنین بهانه» هم باشد؛ این بَهانه را چه شُده‌ست؟!

اما حال، اگر مَنِ دُروغین بهانه آورد و شکایت کرد که زمانه بَد است، تو آن من دُروغین را چنین گو: زمانه بی‌تو، چه خوش است! «خوش» است، چون در بازگشت به این لحظه‌ی ابدی، منِ دُروغین را روانه‌ی رَه کرده‌ای؛ که پایانِ زمان در ذهن، برابر است با پایانِ این مَنِ دُروغین‌...

۷) درخت وار چرا شاخْ شاخِ وَسوَسه‌ای؟

یگانه باش چو بیخ و یگانه را چه شُده‌ست؟

همین مَنِ دُروغین است که با وَسوَسه‌های‌اش، توجه را درخت وار، شاخْ شاخِ این اندیشه و آن اندیشه کرده! حال، می‌خواهی بدانی «یگانه» را شُده‌ست؟ این را از سَر مَپُرس! که جواب در درون است نه در وَسوَسه‌هایِ آن من دروغین؛ شاخه‌ها را رها کن؛ بیا و «یگانه» باش چو ریشه‌... که تویی در ذات، یگانه.

۸) در آن خُتَن که در او شخص هست و صورت نیست

مگو فُلان چه کَس است و فُلانه را چه شُده‌ست؟

در فضای یکتاییِ تُرکستان است که هشیاریِ خالص‌... می‌مانَد و صورت از میان می‌رود؛ بنابراین، دیده‌ی هشیاری در تجربه‌ی هستی، در فضای یکتاییِ تُرکستان، ورایِ صورت و جِسم می‌بینَد؛ از این رو، او دگر نمی‌گوید که: ”فُلان،“ چه کَس است؟! او را دیده، دیده‌ی عشقْ است.

پس حال، تو از خود بِپُرس: چرا در من دیده، دیده‌ی عشقْ نیست؟ «این نشانْ» در من چه شُده‌ست (همو که دارایِ دیده‌ی عشقْ است‌...)؟ دلْ را چه باید گَردد که به نشانِ عشقْ درآید؟

۹) نشانِ عشق شُد این دل زِ شَمسِ تبریزی

بِبین زِ دولَتِ عشقش نشانه را چه شُده‌ست؟

آری! این دلْ از شَمسِ تبریزی، نشانِ عشق شُد. شَمسِ تبریزی چگونه به دل راه یافت؟ در همان لامکانِ لازمان، در آن خُتَن که در او شخص هست و صورت نیست، در آن فضایِ یکتایی، در همان خَموشیِ عَدَم‌... نورِ عشقْ بر دل راه یافت! حال که نور، ضمیر دل را روشن کَرد، بِبین زِ دولَتِ عشقَش، نشانه را چه شُد: که تنها عشقْ داند، چنین دلی را‌... چه شُده‌ست.

با احترام، آزاده

با سلام خدمت پدر عزیز و مهربانم آقای شهبازی جان و تمام دوستان و همراهان بیدار. برنامه‌ی ۸۹۶، داستان مسجد مهمان‌کش.

یک حکایت گوش کن ای نیک‌ْپی

مسجدی بُد در کنار شهر رِی

هیچ‌کس در وی نخفتی شب، ز بیم

که نه فرزندش شدی آن شب یتیم

مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۳۹۲۲و ۳۹۲۳‌

مسجدی در اطراف شهر ری بود که ساکنان خود را می‌کشت و هیچکس، جرأت خوابیدن در آن مسجد را خصوصاً، شب‌هنگام نداشت.

در این داستان، مسجد نماد خانه‌ی یکتایی‌ست که به شرط ورود و تسلیم به فضای امن و مبارکش، همانیدگی‌ها توسط زندگی نشانه گرفته و یکی پس از دیگری انداخته می‌شود.

هنگام آگاهی از وجود این مسجد و نیت به‌جا آوردن پیمان دیرینه‌ی اَلَست، ترس غالب می‌شود؛ ترس و هراسی که من‌ذهنی خود شخص و دیگر من‌های ذهنی ایجاد می‌کنند.

هر کسی گفتی که: پَریانند تُند

اندرو مهمان‌کشان با تیغِ کُند

آن دگر گفتی که: سِحرست و طلسم

کین رَصَد باشد عدو جان و خصم

مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ‍۳۹۲۶ و ۳۹۲۷

من‌ذهنی خود شخص و دیگر من‌های ذهنی، در ابتدای ورود به این مسجد، او را خواهند ترساند؛ که در اینجا همانیدگی‌هایت را از دست خواهی داد و از نظر ذهن، انسان باید دچار سحر و افسون شده باشد که حاصل و دست‌آورد چندین ساله‌اش را که با جان کندن، به‌دست آورده و در نظر مردم خود را به اثبات رسانده، یک‌باره «لا»کند و بیاَندازد.

تا یکی مهمان درآمد وقت شب

کو شنیده بود آن صیت عجب

از برای آزمون می‌آزمود

زآنکه بس مردانه و جان‌سیر بود

مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۳۹۳۱ و ۳۹۳۲

اما انسان عاشق و خالص، علی‌رغم شنیدن تمام آوازهای ذهن، پا به مسجد می‌گذارد؛ که صدای در زدن خداوند، اینکه تو کیستی را شنیده است؛ پس از شب سیاه ذهن، راهی مسجد یکتایی می‌شود و مردانه و راسخ در راه می‌ماند.

ز بهر پختن تو آتشی است روحانی

چو پس جهی چو زنان خام قَلتَبان باشی

مولوی، دیوان شمس، غزل شماره‌ی ۳۰۹۰

گفت: کم گیرم سر و اِشکمبه‌ای

رفته گیر از گنج جان یک حَبه‌یی

مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۳۹۳۳

برای این شخص، دیگر همانیدگی‌ها رنگ و بوی قبل را ندارند که بوی دیگری را شنیده و ره به گنج بی‌پایان حضور برده‌.

صورت تن گو: برو، من کیستم؟

نقش، کم نآید چو من باقیستم

مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۳۹۳۴

پس از کاستن و قربانی همانیدگی‌ها، نمی‌هراسد و پا در تنور گرم عشق می‌گذارد؛ چراکه به یقین می‌داند، که هیچ‌یک از صورت‌ها و نقش‌های تکراری و ازپی‌هم‌آینده‌ی ذهن نیست.

چون نَفَختُ بودم از لطف خدا

نفخ حق باشم، ز نای تن جدا

قرآن کریم، سوره‌ی ص(۳۸)، آیه‌ی ۷۲

«فَإِذَا سَوَّيْتُهُ وَنَفَخْتُ فِيهِ مِنْ رُوحِي فَقَعُوا لَهُ سَاجِدِينَ»

«پس آنگاه که او را به خلقت کامل بیاراستم و از روح خويش در آن دميدم، سجده‏‌كنان بر او به سجده درافتید.»

پس این شخص عاشق که پا به مسجد یکتایی گذاشته، خوب می‌داند که کیست، متوجه رسالت خود به عنوان امتداد هوشیاری‌ هست و بانگ «نفخت من روحی؛ از روح خود در او دمیدم» را به خوبی درک کرده.

چون تَمنَّوا موت گفت، ای صادقین

صادقم، جان را برافشانم بر این

قرآن کریم، سوره‌ی جمعه(۶۲)، آیه‌ی ۶

«قُلْ يَا أَيُّهَا الَّذِينَ هَادُوا إِنْ زَعَمْتُمْ أَنَّكُمْ أَوْلِيَاءُ لِلَّهِ مِنْ دُونِ النَّاسِ فَتَمَنَّوُا الْمَوْتَ إِنْ كُنْتُمْ صَادِقِينَ.»

«بگو: ای جماعت یهود، اگر پندارید که شما به حقیقت دوستداران خدایید نه مردم دیگر، پس تمنّای مرگ کنید اگر راست می‌گویید.»

 این شخص از غرق شدن همانیدگی‌ها، هراسی ندارد و در ادعای دوستی خود با خداوند صادق است و می‌داند که در این راه مورد امتحان و آزمایش قرار خواهد گرفت؛ پس دیگر از آواز دیوهای ذهن، به دمی از راه نمی‌رود و افسون و نیرنگ و دمدمه‌ی من‌های‌ذهنی را وسیله‌ای برای محک و آزمایش خود می‌داند؛ تا به کدامین آواز از ره می‌رود یا نه؛ راسخ و استوار، بی‌هیچ توجهی، با هشیاری نظر، آرام از کنار این افسون‌ها به سلامت عبور می‌کند.

چون نه شیری، هین منه تو پای پیش

کآن اجل گرگ است و جان توست میش

ور ز ابدالیّ و میشت شیر شد

ایمن آ، که مرگ تو سَرزیر شد

مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۳۹۹۹ و ۴۰۰۰

 با ادعایی و سخنی در سطح ذهن، تبدیل انجام نمی‌شود؛ باید چون شیر بود و پا به میدان گذاشت، چراکه هیچ شکی در قربانی میش همانیدگی‌ها نیست و باید چون انسان‌های بحری و باشهامت، میش‌های همانیدگی را قربانی کنی تا چون شیر هیچ هراسی از فقدان آن‌ها نداشته باشی که در این‌صورت، مرگ در برابر تو مغلوب می‌شود که نعره‌ی لاضیر سر داده‌ای.

نعره‌ی لاضیر بر گردون رسید

هین ببر که جان ز جان‌کندن رهید

مولوی، مثنوی، دفتر پنجم ، بیت ۳۳۳۹

و همچنان افسون من‌های ‌ذهنی در کار مرد عاشق که به مسجد مهمان‌کش رفته و پاسخ نهایی او برای اینکه خیالشان را راحت کند که به هیچ افسونی از راه نخواهد رفت که چون آن‌ها باری به‌ هر جهت نیست و رو به سوی قبله یکتایی آورده و روی اصل خویش قد کشیده و محکم و پابرجا با رویی گشوده، با شکر و تسلیم، صبر و پرهیز در راه است.

درخت‌وار چرا شاخ‌شاخ وسوسه‌ای؟

یگانه باش چو بیخ و یگانه را چه شده است؟

مولوی، دیوان شمس، غزل شماره‌ی ۴۹۲

گفت ای یاران ازآن دیوان نیم

که ز لاحولی ضعیف آید پِیم

مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیا ۴۰۸۸

مهمان، در جواب به ملامت من‌های ذهنی می‌گوید، من از آن شیاطینی نیستم که با شنیدن صدای لاحول، بر خود بلرزم‌ و از راه خارج شوم.

می‌گوید، افسون و دمدمه‌ی شما چون زدن تبوراک و طبل کوچکی است که فقط دافع‌ موجودات کوچک که از این صدا می‌ترسند هست؛ حال آنکه در جریان این تبدیل، واقعه بزرگ را دیده و جانم محل نواختن طبل محنت و درد هشیارانه در انداختن همانیدگی‌ها شده و چون اسماعیل بیمی از قربانی و فداکردن در راه دوست ندارم.

عاشقم من، کشته‌ی قربان لا

جان من نوبتگه طبل بلا

خود تبوراک است این تهدیدها

پیش آنچه دیده است این دیده‌ها

ای حریفان من از آنها نیستم

کز خیالاتی در این ره بیستم

من چو اسماعیلیانم، بی‌حذر

بل چو اسماعیل آزادم ز سر

مولوی، مثنوی، دفتر سوم، از بیت ۴۰۹۸ تا بیت ۴۱۰۱

و علت این اطمینان و یقین قلبی خود را اینگونه بیان می‌کند که هرکس در ازای یک بخشش، صد عطا عوض دریافت کند، بخشندگی زین پس پیشه‌ی او می‌شود؛ یعنی در مرحله‌ی حرف و علم نمانده و عمل کرده و نتیجه‌ی کار را دیده.

گفت پیغمبر که جادَ فی‌السَّلَف‌

بِالعَطِیّة مَن تیَقَّن بِالخَلَف

پیامبر فرموده است: هرکس که به عوض در آخرت یقین داشته باشد، در دنیا بخشندگی می‌کند.

هر که بیند مر عطا را صد عِوض‌

زود در بازد عطا را زین غرض

مولوی مثنوی، دفتر سوم، بیت ۴۱۰۳ و ۴۱۰۴

و چنین شخصی زود همانیدگی‌ها را در می‌بازد تا در عوض این جان‌بازی به ابدیت زندگی متصل شود.

تا بِه از جان نیست، جان باشد عزیز

چون بِه آمد، نام جان شد چیزِ لیز

مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۴۱۱۰

علت این تأخیر در تبدیل، عمل نکردن و فقط در مرحله‌ی ذهن، از اوصاف عدم گفتن و شنیدن است؛ که اگر لحظه‌ای از حلاوت و شیرینی فضای عدم، چشیده شود، دیگر تمام همانیدگی‌ها بر خود می‌لرزند و‌ جایگاه سفت و سخت و چسبنده‌شان، لیز می‌شود.

و این معامله‌ای دوطرفه است و بی‌انداختن همانیدگی‌ها، ولو اینکه سال‌ها از حضور و فضای گشوده صحبت کنی، دهان شیرین نمی‌شود و آنچه در مرکز گذاشته‌ایم، باید قربانی شود که خداوند آفلین را دوست ندارد و مشتری دل‌هایی است که همانیدگی‌های بی‌بها را به گوهر حضور می‌فروشند.

مال و تن برف‌اند، ریزان فنا

حق خریدارش، که الله‌اشتری

مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۴۱۱۵

و به حقیقت اگر آدمی از مرحله‌ی فکر و علم ذهنی درگذرد و به مرحله‌ی یقین برسد،‌ آفل بودن همانیدگی‌ها را به عینه می‌بیند و وارد معامله با خدا می‌شود و هر چی بیشتر می‌بازد

برف‌ها زآن از ثَمَن اولی‌ستت

که تویی در شک، یقینی نیستت

مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۴۱۱۶

پس اگر به یقین برسیم، دیگر برف همانیدگی‌ها، در نظرمان بی‌مقدار می‌شود.

و انسانی که هنوز وارد عمل نشده در درجه‌ی فکرها و اندکی بالاتر به درجه‌ی علم درآمده و هنوز هیچ همانیدگی خود را قربانی نکرده و هیچ تعهدی در این راه ندارد؛ هرگز نخواهد دانست و از درک حقیقت حضور، عاجز خواهد ماند.

اندر اَلْهاکُم بجو این را کنون

از پس کَلّا، پس لو تَعلمون

مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۴۱۲۳

 و تفاوت مرتبه‌ی هشیاری انسان را از این آیات برخوان.

قرآن کریم، سوره‌ی تکاثر(۱۰۲)

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ

به نام خداوند بخشنده‌ی مهربان

«ألْهَاكُمُ التَّكَاثُرُ.» (۱)

«انباشتگی و هم‌هویت شدن با آنها شما را به خود، سرگرم کرد.»

«حَتَّى زُرْتُمُ الْمَقَابِرَ.» (۲)

 «تا جایی که گورها را دیدار کردید.»

«كَلَّا سَوْفَ تَعْلَمُونَ.» (۳)

«نه چنين است [که شما می‌پندارید]، در آینده خواهید دانست.»

«ثُمَّ كَلَّا سَوْفَ تَعْلَمُونَ.» (۴)

«بازهم نه چنین است [که شما می‌پندارید]، در آینده خواهید دانست.»

«کَلَّا لَوْ تَعْلَمُونَ عِلْمَ الْيَقِينِ.» (۵)

 «نه چنین است اگر به علم یقینی می‌دانستید.»

«لترون الجحیم.» (۶)

«البته که دوزخ را خواهید دید.»

«ثُمَّ لَتَرَوُنَّهَا عَيْنَ الْيَقِينِ» (۷)

«سپس آن را عیناً خواهید دید.»

«ثُمَّ لَتُسْأَلُنَّ يَوْمَئِذٍ عَنِ النَّعِيمِ» (۸)

«آن‌گاه شما در آن روز از نعمت‌ها بازپرسی خواهید شد.»

و بدین صورت انسان عاشق که قدم به مسجد مبارک گزارده، از مرحله‌ی فکر، به مرحله‌ی علم و آگاهی و سپس به مرحله‌ی یقین، و در اثر استمرار و اخلاص در این مرحله، از علم الیقین به عین الیقین رسیده و مراحل هشیاری کامل می‌شود.

می‌کشد دانش به بینش ای علیم

گر یقین گشتی، ببینندی جَحیم

مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۴۱۲۳

در اثر داشتن دانش و عمل به آن به یقین می‌رسی و رفته‌رفته به مرحله‌ی عین الیقین می‌رسی و دوزخ و حقیقت چیزهای آفل را به عینه می‌بینی.

پس چنین شخصی دیگر به افسونی از راه نمی‌شود که بسیار برتر و بالاتر از این مراحل اسفل و پایین ذهن است.

از گمان و از یقین بالاترم

وز ملامت بر نمی‌گردد سرم

چون دهانم خورد از حلوای او

چشم روشن گشتم و بینای او‌

پا نهم گستاخ، چون خانه روم

پا ملرزانم، نه کورانه روم

مولوی، مثنوی، دفتر سوم،‌ از بیت ۱۴۲۶ تا ۱۴۲۸

و خطاب به گروه جاهلان من‌های ذهنی که او را از رفتن به مسجد می‌ترسانند و ملامت می‌کنند، می‌گوید، نه تنها از رفتن به این مسجد باز نمی‌مانم؛ بلکه چنان بی‌باک و استوار گام برمی‌دارم که گویی می‌خواهم به خانه‌ام بروم و در حقیقت، خانه و دیار مألوف ما همان مسجد مهمان‌کش حضور است؛ نه بام بلند همانیدگی‌ها.

ز دام چند بپرسی و دانه را چه شده است؟

به بام چند برآیی و خانه را چه شده است؟

مولوی، دیوان شمس، غزل شماره‌ی ۴۹۲

والسلام.

با احترام، سرور از شیراز

کار‌افزایی

در هفته‌های اخیر عبارت کار‌افزایی که در برنامه‌های گنج حضور تکرار می‌‌شد روی من تاثیر عمیقی گذاشت. با تامل روی جنبه‌های مختلفِ زندگی‌‌ام متوجه کار‌افزایی و انرژی تلف کردنِ منِ ذهنی‌ شدم.

در برنامه‌های گنج حضور یاد گرفتم که کار‌افزایی زندگی‌ صفر است. کارهای زندگی‌ میوه‌های زیبا در بیرون می‌‌دهد.

منِ ذهنی‌ دقیقا برعکس کار می‌‌کند. کل منِ ذهنی‌ و همه‌ی فکرها و اعمالش کار‌افزایی است. در ادامه ۳ نمونه از کار‌افزایی‌های منِ ذهنی‌ در زندگی‌ شخصی‌ خود را به اشتراک می‌‌گذارم:

۱. کار‌افزایی در جنبه‌ی شغلی‌:

بعد از اینکه در رشته‌ی حقوق درسم تمام شد با کمترین زحمت پیش یک وکیل مشغول به کار شدم. در زمانِ تحصیل و بعد از شروع به کار از رشته‌ی وکالت متنفر بودم. آن را مقصر برای این می‌‌دانستم که من به زندگی‌ و خود اصلیم نرسیدم. با بی‌ میلی، حداقلِ انرژی را در محیطِ کار می‌‌گذاشتم. آن وکیل انسانِ بلند‌نظری بود. در کمالِ تعجبِ من بعد از یک سال خودش حقوق من را زیاد کرد. ولی‌ من اصلا قدر این وضع را نمی‌‌دانستم، پول را می‌‌گرفتم و با بی‌ میلی حداقلِ انرژی را می‌‌گذاشتم. بعد از یک مدت به او گفتم می‌‌خواهم نیمه وقت یعنی‌ فقط ۳ روز در هفته کار کنم. او هم سریع قبول کرد. آخرِ سر از آن شغل استعفا دادم. پس از آن یک دوره‌ی بی‌ کارییِ بسیار طولانی‌ شروع شد. دلیلش هم این بود که من سرسختانه می‌گفتم که نمی‌‌خواهم در رشته‌ی حقوق کار کنم. من چند سال مشغول تقاضای کار فرستادن برای جاهایی‌ بودم که به من از لحاظِ معلومات نمی‌‌خوردند. همه‌ی آن ساعتهای طولانی‌ که در طی چند سال صرف تقاضای کار نوشتن شد بادامِ پوک بود.

معنی‌ِ قانونِ جبران را نمی‌‌فهمیدم. امروز قدر مدرکِ تحصیلی‌ِ خود را می‌‌دانم. می‌‌فهمم که این مدرکِ زبان بسته دارد به من کمک می‌‌کنه که پول در‌بیارم.

قانونِ جبران به من یاد داده که تا زمانی‌ که جایی‌ کار می‌کنم و پول می‌‌گیرم تنها وظیفه‌ی من این است که از خودم بپرسم من به آنها، به آن محیط کار چی‌ به ازای آن پول می‌‌دهم. زندگی‌ از شغلم نمی‌‌خواهم و این هیچ اشکالی‌ ندارد، چون متوجه شدم که زندگی‌ در درونم است و من آن را به شغل می‌‌ریزم.

دارم یاد می‌‌گیرم که ارزشِ بعدِ پولی‌ِ زندگی‌ را درک کنم. اینکه غذایی که می‌‌خورم، اجاره‌ی خانه‌ام، مسافرتی‌ که می‌‌روم و حقِ عضویتم به گنجِ حضور همه به آن پول وصل هستند. پس این یک ارزشی دارد که باید آن را جبران کنم. اگر می‌‌خواهم شغلم را عوض کنم با این حال تا روزِ آخر آنجایی‌ که هستم بهترین تلاشم را می‌کنم.

در حالِ حاضر کار من به علتِ کرنا در خانه است و هیچ کنترلی از لحاظِ زمان روی من نیست. ولی‌ من دائم در این فکر هستم که نکند کم گذاشته باشم.

نتیجه: عدم اجرای قانون جبران در کار اتلافِ انرژی و کرافزا‌ییست. امروز چون قانون جبران را تا حدی درک کردم، شغل، تک به تک همکاران و رئیس‌های سرِ کار را عاشقانه دوست دارم. احساس می‌‌کنم عشق بینِ ما رد و بدل می‌‌شود با اینکه موضوعِ کاریِ من ظاهرش کوچکترین ارتباطی‌ به عشق ندارد.

۲. کار‌افزایی در رابطه:

وقتی‌ زیرِ اسمِ عشقِ زمینی‌ یک رابطه‌ای را با منِ ذهنی‌ شروع می‌‌کنیم، این آغازِ یک کار‌افزایی بزرگ است. ما وقت و توجه عظیمی‌ را خرج می‌‌کنیم، مسافرت می‌‌رویم، با آن شخص در فکرمان و در عمل وقتِ زیادی را می‌‌گذرانیم و همه‌ی اینها منجر به درد می‌‌شود. آخرش هم از آن شخص جدا می‌‌شویم. این یعنی‌ بادامِ پوک. منِ ذهنی‌ در این جنبه‌ی رابطه با جنسِ مخالف چهار مرغِ ابراهیم را هر چهار‌تاشان را کاملاً بر علیه ما استفاده می‌‌کند.

یعنی‌ حرص، شهوتِ جنسی‌، جاه و به خصوص امید به آینده‌ی تصوری. نمادِ این امید به آینده مرغِ زاغ است. شروع یک رابطه با منِ ذهنی‌ یعنی‌ همانیده شدن با تصویرِ تجسمی از یک انسانِ دیگر. یک پدیده‌ی مهم در این کار انکار است که به زاغ ربط دارد. وقتی‌ با منِ ذهنی‌ یک رابطه شروع می‌‌شود به نظر می‌‌رسد که زندگی‌ از همان ساعت‌های اولِ دیدار و معاشرت نشان می‌‌دهد که این کار نمی‌‌کند. ولی‌ من در خودم شناسایی کردم که در اینجور موارد همه‌ی این نشانه‌های کار نکردن را انکار می‌‌کردم و اجازه نمی‌‌دادم که به آن تصویر تجسمی که در ذهنم از آن شخص و آینده‌ام با او ساخته بودم آسیب برسد. زندگی‌ از همان اولِ یک آشنایی در درون قلب من نشان می‌‌داد که اینجا انقباض و اصطحکاک هست، این رابطه مثلِ یک گاری هست که تو دست انداز است و دائم باید کلی‌ انرژی مصرف کنی‌ تا جلو برود. ولی‌ حرص، جاه، شهوت و جلو‌تر از همه اُمنیَّت زاغ یعنی‌ امید به آینده انسان را مجبور به ادامه‌ی آن رابطه می‌‌کنند.

نتیجه:

شروعِ رابطه با منِ ذهنی‌ کار‌افزاییِ بزرگ است. در شروعِ یک رابطه باید بسیار مراقب باشیم و اگر شک داریم و انسانِ زنده به حضوری نزیدکمان هست با او مشورت کنیم. خود شک داشتن و تلاش یعنی‌ صرفِ انرژی برای اینکه به خودمان بگوییم نه این رابطه خوب است می‌‌تواند نشانه منِ ذهنی‌ باشد. زیرا آفتاب آمد دلیلِ آفتاب. رابطه‌ای که کار می‌‌کند خودش با آهنگِ زندگی‌ جلو می‌‌رود و نگرانی و درد و انقباضی ایجاد نمی‌‌کند. اگر زندگی‌ نشانه‌هایی‌ از انقباض و درد نشان می‌‌دهد نباید اجازه دهیم منِ ذهنی‌ آن را انکار کند. قطع یک رابطه که نسبتاً تازه شروع شده درد دارد، این دردِ واهمانش را باید قبول کنیم. هیچ آسیبی به ما نمی‌‌رسد. انکار و ادامه‌ی آن رابطه به خاطرِ ترسِ از دست دادن کار‌افزایی است که عمرِ ما را هدر می‌‌دهد.

۳. کارافزایی در اثر حرف زدنِ اضافی:

من خیلی‌ وقت‌ها با حرف زدن باعث کار‌افزایی شدم. این زمانی‌ بوده که اظهارِ نظر کردم و خواستم کمک کنم در جایی‌ که آن شخص از من کمک نخواسته. این کار در آن شخص خشم و رنجش ایجاد کرده که آسیبش به کل محیط رسیده. این حرف زدنِ اضافی تقریباً همیشه در رابطه با بستگانِ نزدیک پیش آمده. ریشه‌اش نگرانی نسبت به زندگی‌ و وضعیت‌های آنها بوده.

نتیجه: نباید نگرانِ زندگی‌ِ دیگران شد. این نگرانی و فکر کردن به زندگی‌ِ دیگران باعثِ حرف زدن و کرافزایی می‌‌شود. خدا دارد از درون به همه کمک می‌‌کند و با آنها حرف می‌‌زند. پس ما باید مواظب باشیم حرفِ اضافی نزنیم.

با عشق و احترام،

 سارا از آلمان

با سلام،

تفسیر غزل ۴۸۰، از دیوان شمس / برنامه‌ی شماره ۸۹۵ گنج حضور

۱)  به حَقِّ آنکه دَرین دلْ به جُز وَلایِ تو نیست

وَلیِّ او نَشَوَم، کو زِ اولیایِ تو نیست

چرا می‌گوید، به حَقِّ آنکه...؟ چون قانونِ زندگی، جُز این نیست: عشق، فقط عشقْ را یار و یاور است؛ بنابراین، در آن دلی که به عشقْ درآمده، جُز مُحِبَت و دوستیِ عشق، چیزی دگر نیست.

دل به عشق درآمد. این است که من یارِ او، که یارِ عشقْ نیست، نَشَوَم! نشَوَم چون غیر از این، مرا «تَوان» نیست.

۲)  مَباد جانَم بی‌غَم، اگر فِدایِ تو نیست

مَباد چَشمَم روشن، اگر سَقایِ تو نیست

در چه شرایطی جانْ در غَم است و دیده در تاریکی؟ در آن هنگام که دل، یار و یاوری دگر گُزیده‌! پس اگر دَمی، جانم فِدایِ عشقْ نَباشَد، جانَم بی‌غَم مَباد؛ و از آنجا که آبِ حیات، فقط از عشقْ جاری‌ست، چَشمِ دلْ هم روشن مَباد اگر به آبِ حیات، تَر نیست.

۳)  وَفا مَباد امیدم اگر به غیرِ تو است

خَراب باد وجودم، اگر برایِ تو نیست

تنها عشقْ دارای، وَفاست؛ اوست، تنها پایدارِ مُطلق! از این رو اگر برایِ دریافتِ وفا، «امیدم» به غِیر از او باشد، مرا «وَفایی» نَخواهد بود. پس وجود را برای همو خرج کُنم که پیش از این، از من گُواهی سِتانْد.

وجودم ازآنِ عشقْ است؛ برایِ او... که پایدارِ همیشگی‌ست، نه برای دگرها که ناپایدرند و رو به فنا؛ که غیر از این، وجودم خراب باد.

۴)  کدام حُسن و جَمالی که آن نه عکسِ تو است؟

کدام شاه و امیری که او گدایِ تو نیست؟

کُدام حُسن و جَمالی به عرصه‌ی هستی درآمده که آن، انعکاسِ عشقْ نبوده؟! کدام باشنده‌ای «توان» دارد حتی برایِ آنی، بی‌عشقْ در فعلِ هستی بماند؟! عالم، مُحتاجِ اوست. حتی شاه و امیرَش هم گدایِ اوست!

۵)  رضا مَدِه که دِلَم کامِ دشمنان گردد

بِبین که کامِ دلِ من، به جُز رِضایِ تو نیست

دُشمن کی‌ست؟! او که یاری جُز عشقْ گُزید...

پس رضا مَدِه که دُشمن در دَرون، ماندگار گردد و دلِ دشمنان از ماندنَش شاد! ببین که شادیِ دل، در رضایِ عشق، است؛ که «ذات» عشقْ است و عشقْ را یار و یاور، جُز عشقْ مباد.

۶)  قَضا نَتانَم کردن، دَمی که بی‌تو گُذشت

ولی چه چاره؟ که مَقْدورْ جُز قَضایِ تو نیست

می‌پُرسی: چه شُد که دَمی، بی‌عشق گُذشت؟ دَمی، پَرده‌ی تَوَهُم به دل راه یافت و دل در تاریکی، یاری جُز عشقْ گُزید!

این «پرده» بر دیده، در ناآگاهی به میان آمده! پس چه باید به میان آید، تا پرده از میان برود؟ نورِ آگاهی.

نور آگاهی را هم فقط عشقْ برایِ «عشق» آرد؛ از این رو، قَضا نَتانَم کردن دَمی، که بی‌تو گُذشت (بی‌عشق...). پس مرا چاره نیست، جُز آنکه قَضایِ تو را تام پذیرم! **

** حال، چه می‌شود آن دَمی را، که عشقْ قضایِ این دَم را (بی آنکه راه بر منِ ذهنی بیابد)، قضایِ این دَم می‌کُنَد؟ آیا در پذیرشِ قضا، ضمیر را خَموشیِ مُطلق فرا گرفته یا نه؟ آیا در این خَموشی (خاموشی که از «قضا» به میان آمده، نه از حرکت در ذهن)، دیده پاک و خالص است یا نه؟ آیا در دیده‌ی خالص، حقیقت آشکار است یا نه؟ آیا از حقیقت، ضمیرِ دل روشن گشته یا نه؟

پس این است که مَقْدور، جُز قَضایِ عشقْ نیست.

۷)  دلا بِباز تو جان را، بَرو چه می‌لَرزی؟

بَرو مَلَرز، فِدا کُن چه شُد؟ خدایِ تو نیست؟

۸) مَلَرز بر خود، تا بر تو دیگران لَرْزَند

به جانِ تو که تو را، دشمنی وَرایِ تو نیست

ای دل، عشقْ در کار است؛ از چه می‌لَرزی؟ بَر خِرَدِ عشقْ مَلَرز... که در پذیرشِ قضا، «عشق» در کار است. مَگَر شهادت ندادی که خدای توست؟ هرآنچه به آن چسبیده‌ای را فدا کُن، تا به ذات بازگردی.

پس تو می‌پنداری فِدا کردی؟! ولی ببین چگونه، تا دیگران بر تو لَرْزَند، تو بر خود می‌لرزی! پس چه شُد؟! بِدان: او که «فِدا» می‌کُند، هرگز از هیچ نَلرزَد، زیرا او را نه مَنی‌ست، نه تو! به جانِ تو که تو را، دشمنی وَرایِ تو نیست.

دُشمن، آن مَنِ دُروغین است که گُفت: فِدا کردم! حال می‌پرسی: فِدا، از چه به میان می‌آید؟ فقط از همو که وَفا دارد... از نورِ عشق؛ نورِ عشقْ هم، از پذیرشِ قضا در خَموشیِ مُطلق....

با احترام، آزاده