برای دستیابی به فایل پادکست برنامه ۹۲۵ بر روی این لینک کلیک کنید.

برای دستیابی به فایل صوتی برنامه ۹۲۵ با فرمت mp3 بر روی این لینک کلیک کنید.

PDF متن نوشته شده برنامه با فرمت

تمام اشعار این برنامه با فرمت PDF نسخه ریز مناسب پرینت 

تمام اشعار این برنامه با فرمت PDF نسخه درشت  

خوانش تمام ابیات این برنامه - فایل صوتی

خوانش تمام ابیات این برنامه - فایل تصویری

فلوچارت مطرح شده در برنامه ۹۲۵ (نسخه‌ی مناسب پرینت رنگی)

فلوچارت مطرح شده در برنامه ۹۲۵ (نسخه‌ی مناسب پرینت سیاه و سفید)

برای دستیابی به اطلاعات مربوط به جبران مالی‌ بر روی این لینک کلیک کنید.

مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۹۲۲

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Qazal) # 1922, Divan e Shams

ما شادتریم یا تو، ای جان؟

ما صاف‌تریم یا دلِ کان؟

در عشقِ خودیم جمله بی‌دل

در رویِ خودیم مست و حیران

ما مست‌تریم یا پیاله؟

ما پاکتریم یا دل و جان؟

در ما نگرید و در رخِ عشق

ما خواجه، عجبتریم یا آن؟

ایمان عشق است و کفر ماییم

در کفر نگه کن و در ایمان

ایمان با کفر شد هم‌آواز

از یک پرده زنند الحان(۱)

دانا چو نداند این سخن را

پس کی رسد این سخن به نادان؟

(۱) الحان: جمع لحن به معنی آواز

------------

مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۹۲۲

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Qazal) # 1922, Divan e Shams

ما شادتریم یا تو، ای جان؟

ما صاف‌تریم یا دلِ کان؟

مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۲۸۴۲

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Qazal) # 2842, Divan e Shams

چه چگونه بُد عدم را؟ چه نشان نهی قِدَم(۲) را؟

نگر اوّلین قَدَم را که تو بس نکو نهادی

(۲) قِدَم: دیرینگی، قدیم (مقابل حدوث)

------------

مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۲۸۴۰

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Qazal) # 2840, Divan e Shams

تو چو بازِ پای بسته، تَنِ تو چو کُنده بَرپا

تو به چنگِ خویش باید که گره ز پا گشایی

چه خوش است زَرِّ خالص، چو به آتش اندر آید

چو کُند درونِ آتش هنر و گُهَرنمایی

مَگُریز، ای برادر، تو ز شعله‌هایِ آذر

ز برایِ امتحان را چه شود اگر دَرآیی؟

به خدا تو را نَسوزد، رُخِ تو چو زَر فُروزَد

که خلیل زاده‌ای تو، ز قدیم آشنایی

مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۳۰۱۳

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Qazal) # 3013, Divan e Shams

یار در آخر زمان کرد طَرَب سازیی

باطنِ او جِدِّ جِد، ظاهرِ او بازیی

جملهٔ عشّاق را یار بدین عِلم کُشت

تا نکُند هان و هان، جهلِ تو طنّازیی

مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۷۱

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Qazal) # 71, Divan e Shams

اگر نه عشقِ شمس‌الدین بُدی در روز و شب ما را

فراغت‌ها کجا بودی ز دام و از سبب ما را؟!

بت شهوت برآوردی، دَمار از ما ز تابِ خود

اگر از تابش عشقش، نبودی تاب و تب، ما را

مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۵۶۰

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Qazal) # 560, Divan e Shams

عاشقِ دلبرِ مرا شرم و حیا چرا بُوَد؟

چونکه جمال این بُوَد، رسمِ وفا چرا بُوَد؟

لذّتِ بی‌کرانه‌ای است، عشق شده‌ست نامِ او

قاعده خود شکایت است، ور نه جفا چرا بُوَد؟

مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۲۲۵۹

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #3, Line #2259

این خُمارِ غم، دلیلِ آن شده‌ست

که بدان مفقود، مستی‌ّات بُده‌ست

مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۴۹۶

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #6, Line #496

چون نباشد قوّتی، پرهیز بِهْ

در فرارِ لا یُطاق(۳) آسان بِجِهْ

(۳) لا یُطاق: غیر قابل تحمّل، سخت

------------

مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۶۴۹

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #5, Line #649

اختیار آن را نکو باشد که او

مالکِ خود باشد اندر اِتَّقُوا(۴)

چون نباشد حفظ و تقوی، زینهار(۵)

دور کن آلت، بینداز اختیار

(۴) اِتَّقُوا: تقوا پیشه کنید، پرهیز‌ کنید.

(۵) زینهار: برحذر باش؛ کلمهٔ تنبیه

------------

مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۱۹۶

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #5, Line #3196

تا کنی مر غیر را حَبْر(۶) و سَنی(۷)

خویش را بدخُو و خالی می‌کنی

(۶) حَبر: دانشمند، دانا

(۷) سَنی: رفیع، بلند مرتبه

------------

مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۵۱

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #2, Line #151

مردهٔ خود را رها کرده‌ست او

مردهٔ بیگانه را جوید رَفو

مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۴۷۹

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #2, Line #479

دیده آ، بر دیگران، نوحه‌گری

مدّتی بنشین و، بر خود می‌گِری

مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۲۸۸۰

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #3, Line #2880

چون رهیدی، شُکرِ آن باشد که هیچ

سویِ آن دانه نداری پیچ پیچ(۸)

(۸) پیچ پیچ: خَم در خَم و سخت پیچیده

------------

مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۱۵۳۲

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #6, Line #1532

بعد ازین حرفیست پیچاپیچ و دور

با سُلیمان باش و دیوان را مشور

مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۷۲۳

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Qazal) # 1723, Divan e Shams

هزار ابر عنایت بر آسمان رضاست

اگر ببارم، از آن ابر بر سَرَت بارم

مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۳۰۷۳

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #3, Line #3073

قفلِ زَفتَست و، گشاینده خدا

دست در تسلیم زن واندر رضا

مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۱۰۶

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #4, Line #106

ور نمی‌تانی رضا دِه ای عَیار

گر خدا رنجت دهد بی‌اختیار

که بلایِ دوست تطهیرِ شماست

علمِ او بالایِ تدبیرِ شماست

مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۴۴۶۶

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #3, Line #4466

عاشقان از بی‌مرادی‌هایِ خویش

با‌خبر گشتند از مولایِ خویش

بی‌مرادی شد قَلاووزِ(۹) بهشت

حُفَّتِ‌الْجَنَّة شنو ای خوشْ‌سرشت

(۹) قَلاووز: پیش‌آهنگ، پیشروِ لشکر

------------

حدیث نبوی

«حُفَّتِ‌الْجَنَّةُ بِالْمَكَارِهِ وَحُفَّتِ‌النَّارُ بِالشَّهَوَاتِ.»

«بهشت در چیزهای ناخوشایند پوشیده شده و دوزخ در شهوات.»

مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۲۶۷۵

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Qazal) # 2675, Divan e Shams

بیاموز از پَیَمبر کیمیایی

که هرچِت(۱۰) حق دهد، می‌دِه رضایی

همان لحظه دَرِ جنَّت گُشاید

چو تو راضی شوی در ابتلایی(۱۱)

(۱۰) هرچِت: هر چه تو را

(۱۱) ابتلا: امتحان کردن، آزمودن

------------

مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۳۳۳

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #6, Line #333

گفت پیغمبر که جنّت از اله

گر همی‌خواهی، ز کَس چیزی مخواه

چون نخواهی، من کفیلم مر تو را

جَنَّتُ الَمْأوىٰ(۱۲) و دیدارِ خدا

(۱۲) جَنَّتُ الَمْأوىٰ: يکی از بهشت‌های هشتگانه

------------

مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۶۰۰

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #2, Line #600

صبر از ایمان بیابد سرکُلَه(۱۳)

حَیْثَ لاصَبْرَ فَلٰا ایمانَ لَه

گفت پیغمبر: خداش ایمان نداد

هر که را صبری نباشد در نهاد

(۱۳) سرکُله: تاجِ سر، کلاه

------------

حدیث

«مَن لا صَبْرَ لَهُ، لا ايمانَ لَهُ.»

«هرکه را صبر نباشد، وی را ایمان نباشد.»

مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۳۱۴۵

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #2, Line #3145

صبر کردن، جانِ تسبیحاتِ توست

صبر کن، کآنست تسبیحِ دُرُست

هیچ تسبیحی ندارد آن دَرَج(۱۴)

صبر کن، اَلْصَّبْرُ مِفتاحُ الْفَرَج(۱۵)

(۱۴) دَرَج: درجه

(۱۵) اَلْصَّبْرُ مِفتاحُ الْفَرَج: صبر کلید رستگاری است.

------------

مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۱۸۵۲

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #3, Line #1852

گفت لقمان: صبر هم نیکو دمی‌ست

که پناه و دافعِ هرجا غَمی‌ست

صبر را با حق قرین کرد ای فلان

آخِرِ وَالْعَصْر را آگَه بخوان

قرآن كريم، سورهٔ العصر (۱۰۳)، آيات ۱ تا ۳

 Quran, Al-Asr(#103), Line #1-3

«وَالْعَصْرِ»

«سوگند به عصر.» 

«إِنَّ الْإِنْسَانَ لَفِي خُسْرٍ»

«كه آدمى در زیانکاری است.» 

«إِلَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ وَتَوَاصَوْا بِالْحَقِّ وَتَوَاصَوْا بِالصَّبْرِ. »

«مگر آنها كه ايمان آوردند و كارهاى نیک كردند و يكديگر را به حق و صبر سفارش كردند.» 

مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۱۸۵۴

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #3, Line #1854

صد هزاران کیمیا، حق آفرید

کیمیایی همچو صبر، آدم ندید

مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۲۱

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Qazal) # 21, Divan e Shams

هرگز نداند آسیا مقصود گردش‌های خود

کاستون قوت ماست او یا کسب و کار نانبا(۱۶)

آبیش گردان می‌کند، او نیز چرخی می‌زند

حق آب را بسته کند، او هم نمی‌جنبد ز جا

(۱۶) نانبا: نانوا

------------

مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۱۴۲۹

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #4, Line #1429

اندرین ره ترک کن طاق و طُرُنب(۱۷)

تا قلاووزت(۱۸) نجنبد، تو مَجُنب

هر که او بی سر بجنبد، دُم بُوَد

جُنبشش چون جُنبش کژدم بُوَد

(۱۷) طاق و طُرُنب: شکوه و جلال ظاهری

(۱۸) قَلاوُوز: پیشاهنگ، راهنما

------------

مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۲۷۶

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #2, Line #1276

یوسف حُسنیّ و، این عالَم چو چاه

وین رَسَن صبرست بر امر اله

یوسفا، آمد رَسَن، در زَن دو دَست

از رَسَن غافل مشو، بیگه شده‌ست

حمد لله، کین رَسَن آویختند

فضل و رحمت را بهم آمیختند

مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۲۳۵۷

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #5, Line #2357

شکر گویم دوست را در خیر و شر

زآنکه هست اندر قضا از بَد بَتَر

چونکه قسّام(۱۹) اوست، کفر آمد گِله

صبر باید، صبر مِفْتاحُ‌الصِّلَه(۲۰ و ۲۱)

غیر حق جمله عدواند، اوست دوست

با عدو از دوست شَکْوَت(۲۲) کی نکوست؟

تا دهد دوغم، نخواهم اَنگبین

زآنکه هر نعمت غمی دارد قرین

(۱۹) قسّام: قسمت‌کننده.

(۲۰) مِفْتاحُ‌الصِّله: کلید بخشایش‌ها

(۲۱) صِلِه: پاداش، انعام، جایزه

(۲۲) شَکْوَت: شکایت کردن، گله کردن

------------

مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۲۵۰۲

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Qazal) # 2502, Divan e Shams

گَرت نَبْوَد شبی نوبت، مَبَر گندم ازین طاحون(۲۳)

که بسیار آسیا بینی که نَبْوَد جویِ او جاری

(۲۳) طاحون: آسیا

------------

مولوی،مثنوی دفتر پنجم، بیت ۳۲۰۵

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #5, Line #3205

چند هنگامه نهی بر راهِ عام؟

گام خَستی(۲۴)، بر نیامد هیچ کام

(۲۴) خَستن: آزردن، زخمی ‌کردن

------------

مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۲۱۳

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #3, Line #213

زین کمین بی صبر و حَزْمی، کس نَجَست

حَزْم را خود، صبر آمد پا و دست(۲۵)

(۲۵) پا و دست: کنایه از وسیله و ابزار

------------

مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۲۱

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Qazal) # 21, Divan e Shams

این دو ره آمد در رَوِش، یا صبر یا شُکرِ نِعَم

بی شمعِ رویِ تو نَتان دیدن مرین دو راه را

مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۲۸۹۵

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #3, Line #2895

شکرِ نعمت، خوشتر از نعمت بُوَد

شُکرْ‌باره(۲۶) کی سوی نعمت رود؟

شُکرْ، جانِ نعمت و، نعمت چو پوست

زآنکه شُکر آرَد تو را تا کویِ دوست

(۲۶) شُکرباره: کسی که بسیار شکر می‌کند و عاشقِ شُکر است.

------------

مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۳۳۹۶

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #3, Line #3396

پس ریاضت را به جان شو مُشتری

چون سپردی تن به خدمت، جان بَری

ور ریاضت آیدت بی‌اختیار

سر بنه، شکرانه دِه، ای کامیار

چون حقت داد آن ریاضت، شکر کن

تو نکردی، او کشیدت زامر ِکُن

مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۲۵۱۹

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #4, Line #2519

یا بُوَد کز عکسِ آن جُوهای خَمر

مست گردم، بو بَرَم از ذوقِ اَمر

مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۴۳۹

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #1, Line #439

هر کسی کو از حسد بینی کَنَد

خویش را بی‌گوش و بی‌بینی کُند

بینی آن باشد که او، بویی بَرَد

بوی، او را جانبِ کویی برد

هر که بویش نیست، بی‌بینی بُوَد

بوی، آن بویی است کآن دینی بُوَد

چونکه بویی بُرد و شُکرِ آن نکرد

کفرِ نعمت آمد و بینی‌اش خَورد

شُکر کن مر شاکران را بنده باش

پیشِ ایشان مُرده شو، پاینده باش

چون وزیر، از ره‌زنی مایه مساز

خلق را تو بر میاور از نماز

ناصح دین گشته آن کافر‌ وزیر

کرده او از مَکر در لوزینه(۲۷)، سیر

(۲۷) لوزینه: نوعی باقلواست که با مغز گردو می‌پزند. و تعبیرِ «سیر در لوزینه کردن» 

کنایه از باطل را به حق درآمیختن و زشتی را جامهٔ زیبا پوشاندن است.

------------

مولوی، مثنوی، دفتر اوّل، بیت ۱۰۶۸

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #1, Line #1068

هرکه مانْد از کاهلی بی‌‌شُکر و صبر

او همین داند که گیرد پایِ جبر

هر‌که جبر آورْد، خود رنجور کرد

تا همان رنجوری‌اش، در گور کرد

مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۲۱۴۲

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Qazal) # 2142, Divan e Shams

صبر همی‌گفت که من مژده‌دِه وصلم از او

شُکر همی‌گفت که من صاحب انبارم از او

مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۱۴۷۷

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #6, Line #1477

اصل، خود جذب است لیک ای خواجه‌تاش

کار کن، موقوفِ آن جذبه مباش

زانک تَرکِ کار چون نازی بُوَد

ناز کی در خوردِ جانبازی بُوَد؟

نه قبول اندیش، نه رَد ای غلام

امر را و نهی را می‌بین مُدام

مرغِ جذبه ناگهان پَرَّد ز عُش(۲۸)

چون بدیدی صبح، شمع آنگه بکُش

چشمها چون شد گذاره(۲۹)، نورِ اوست

مغزها می‌بیند او در عینِ پوست

بیند اندر ذَرّه خورشیدِ بقا

بیند اندر قطره، کُلِّ بحر را

(۲۸) عُش: آشیانهٔ پرندگان

(۲۹) گذاره: آنچه از حدّ در گذرد، گذرنده.

------------

مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۳۲۱۴

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #6, Line #3214

طالب است و غالب است آن کردگار

تا ز هستی‌ها بر آرَد او دَمار

مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۹۲۲

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Qazal) # 1922, Divan e Shams

در عشقِ خودیم جمله بی‌دل

در رویِ خودیم مست و حیران

مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۵۴۹

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #2, Line #1549

عقل کاو مغلوبِ نفس، او نفس شد

مشتری، ماتِ زُحَل شد، نحس شد

 هم درین نَحْسی بگردان این نظر

در کسی که کرد نحست در نگر

آن نظر که بنگرد این جَرّ و مَد

او ز نحسی سویِ سعدی نَقْب زد

مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۹۲۲

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Qazal) # 1922, Divan e Shams

در ما نگرید و در رخِ عشق

ما خواجه، عجبتریم یا آن؟

مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۲۸۶۵

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Qazal) # 2865, Divan e Shams

از رخِ عشق بجو چیزِ دگر، جز صورت

کار آن است که با عشق تو هم‌ درد شَوی

مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۲۰۳۸

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #3, Line #2038

خلق ‌گویان: ای عجب این بانگ چیست؟

چونکه صحرا از درخت و بَر تُهی‌ست

گیج گشتیم از دَمِ سوداییان

که به نزدیکِ شما باغ است و خوان

چشم می‌مالیم، اینجا باغ نیست

یا بیابانی‌ست، یا مشکل رهی‌ست

ای عجب چندین دراز این گفت و گو

چون بود بیهوده؟ ور خود هست، کو؟

من همی‌گویم چو ایشان ای عَجَب

این چنین مُهری چرا زد صُنعِ رَب؟

زین تنازع‌ها محمّد در عجب

در تعجّب نیز مانده بُولهب

زین عجب تا آن عجب فرقی‌ست ژرف

تا چه خواهد کرد سلطانِ شِگَرف؟

مولوی، مثنوی،‌ دفتر پنجم،‌ بیت ۴۹۶ 

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #5, Line #496

چونکه مکرت شد فنایِ مکرِ ربّ

برگشایی یک کمینی بُوالْعَجَب

که کمینهٔ آن کمین باشد بقا

تا ابد اندر عُروج و ارتقا 

مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۹۲۲

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Qazal) # 1922, Divan e Shams

ایمان عشق است و کفر ماییم

در کفر نگه کن و در ایمان

مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۳۴۸۸

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #3, Line #3488

مرغ خاکی، مرغ آبی هم‌تن‌اند

لیک ضدّانند، آب و روغن‌اند

هر یکی مر اصلِ خود را بنده‌اند

احتیاطی کن، به هم ماننده‌اند

مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۴۹۹

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Qazal) # 499, Divan e Shams

عشق را بوحَنیفه درس نکرد

شافِعی را دَرو رِوایَت نیست

مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۲۸۸۰

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #1, Line #2880

هرچه گوید مرد عاشق، بویِ عشق

از دهانَش می‌جهد در کویِ عشق

گر بگوید فقه، فقر آید همه

بویِ فقر آید از آن خوش دَمْدَمه

ور بگوید کُفر، دارد بویِ دین

ور به شک گوید، شکش گردد یقین

مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۳۷۰۷

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #6, Line #3707

زین قدح‌هایِ صُوَر، کم‌باش مست

تا نگردی بُت‌تراش و بتْ پَرست

از قدح‌های صُوَر بگذر، مه‌ایست(۳۰)

باده در جام است،‌ لیک از جام نیست

(۳۰) مه‌ایست: مَایست، توقّف مکن

------------

مولوی، مثنوی،‌ دفتر ششم، بیت ۲۱۴۶

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #6, Line #2146

از همه اوهام و تصویرات، دور

نورِ نورِ نورِ نورِ نورِ نور

مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۹۲۲

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Qazal) # 1922, Divan e Shams

ایمان با کفر شد هم‌آواز

از یک پرده زنند الحان

مولوى، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۸۲۲

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #6, Line #822

جمله عالَم زین غلط کردند راه

کز عدم ترسند و، آن آمد پناه

مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۹۲۲

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Qazal) # 1922, Divan e Shams

دانا چو نداند این سخن را

پس کی رسد این سخن به نادان؟

مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۴۸۷

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Qazal) # 1487, Divan e Shams

چون چنگم، از زمزمهٔ خود خبرم نیست

اسرار همی ‌گویم و اسرار ندانم

مانندِ ترازو و گزم(۳۱) من که به بازار

بازار همی‌ سازم و بازار ندانم

در اِصْبَعِ(۳۲) عشقم چو قلم بی خود و مُضطَر

طومار نویسم من و طومار ندانم

(۳۱) گز: واحد طول، زرع

(۳۲) اِصْبَع: انگشت

------------

مولوی، مثنوی، دفتر اوّل، بیت ۲۷

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #1, Line #27

با لبِ دمساز خود گر جُفتمی 

همچو نی من گفتنی‌ها گفتمی‌‌

مولوی، مثنوی، دفتر اوّل، بیت ۱۵۲۹

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #1, Line #1529

«در سِرِّ آن که مَنْ اَرادَ اَنْ یَجْلِسَ مَعَ اللهِ فَلْیَجْلِسْ مَعَ اَهْلِ التَصَوُّفِ»

«هرکه خواهد با خدا نشیند، باید که با اهل تصوّف نشیند.»

آن رسول از خود بشد زین یک دو جام

نی رسالت یاد ماندش نه پیام

والِه(۳۳) اندر قدرتِ اَلله شد

آن رسول اینجا رسید و شاه شد

سیل، چون آمد به دریا، بحر گشت

دانه چون آمد به مَزْرع، كِشت گشت

چون تعلّق یافت نان با جانور

نانِ مُرده زنده گشت و باخبر

موم و هیزم، چون فِدایِ نار شد

ذاتِ ظُلْمانیِ او انوار شد

سنگِ سُرْمه(۳۴)، چونکه شد در دیدگان

گشت بینایی، شد آنجا دیدبان

ای خُنُک آن مرد کز خود رَسته شد

در وجودِ زندهٔ پاینده شد

وایِ آن زنده که با مُرده نشست

مُرده گشت و زندگی از وی بجَست

چونکه در قرآنِ حق بگریختی

با روانِ انبیا آمیختی

هست قرآن، حال‌هایِ انبیا

ماهیانِ بحرِ پاکِ کبریا

ور بخوانیّ و، نِه‌ای قرآن‌ْپذیر

انبیا و اولیا را دیده گیر

ور پذیرایی، چو بر خوانی قَصَص

مرغِ جانت تنگ آید در قَفَس

مرغ، کو اندر قفس زندانی است

می‌نجوید رَستن، از نادانی است

روح‌هایی کز قفس‌ها رَسته‌اند

انبیایِ رهبرِ شایسته‌اند

از برون، آوازشان آید ز دین

که رَهِ رَستن، تو را اینست، این

ما به دین رَسْتیم زین تنگینْ‌قفس

جُز که این رَه نیست چارهٔ این قفس

خویش را رنجور سازی، زار زار

تا تو را بیرون کنند از اِشتهار(۳۵)

که اشتهارِ خلق، بندِ مُحْکَم است

در ره، این از بندِ آهن کی کم است؟

(۳۳) والِه: حيران، سرگشته.

(۳۴) سُرْمه: گردی است که از سنگ برّاقِ اَثْمَه تهیه کنند و 

آنرا به چشم کشند و چشم، نیروی بینایی‌اش افزایش یابد.

(۳۵) اِشْتِهار: شهرت و آوازه

------------

مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۵۷۷

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #6, Line #577

جز که تسلیم و رضا کو چاره‌ای؟

در کفِ شیرِ نرِ خون‌خواره‌ای

مولوی، مثنوی، دفتر اوّل، بیت ۳۲۴۰

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #1, Line #3240

کرده حق، ناموس را صد من حَدید(۳۶)

ای بسی بسته به بندِ ناپدید

(۳۶) حَدید: آهن

------------

مولوی، مثنوی، دفتر اوّل، بیت ۳۲۴۶

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #1, Line #3246

ای بسا کفّار را سودایِ دین

بندِ او ناموس و کِبر و آن و این

بندِ پنهان، لیک از آهن بَتَر

بندِ آهن را بِدَرّانَد تبر

بندِ آهن را توان کردن جدا

بند غیبی را نداند کس دوا

مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۲۹۵۶

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Qazal) # 2956, Divan e Shams

دل را تمام بَرکَن ای جان، ز نیک نامی

تا یک به یک بدانی اسرار را تمامی

ای عاشقِ الهی ناموسِ خلق خواهی؟

ناموس و پادشاهی در عشق هست خامی

عاشق چو قند باید، بی‌چون و چند باید

جانی بلند باید، کان حضرتی است سامی(۳۷)

(۳۷) سامی: بلندمرتبه

------------

مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۸۲۵

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #6, Line #825

هم تو تانی کرد یا نِعمَ‌المُعین(۳۸)

دیدهٔ معدوم‌بین(۳۹) را هست‌بین

دیده‌یی کو از عدم آمد پدید

ذاتِ هستی را همه معدوم دید

(۳۸) نِعمَ المُعین: یاوَر نیکو

(۳۹) مَعدوم: نیست‌شده، نیست‌ و‌ نابود

------------

مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۲۱۶۶

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #2, Line #2166

یک بَدَست(۴۰) از جمع رفتن یک زمان

مکرِ شیطان باشد، این نیکو بدان

(۴۰) بَدَست: وَجب

------------

مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۲۶۳۰

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #6, Line #2630

گر ازین انبار خواهی بِرّ(۴۱) و بُرّ(۴۲)

نیم‌ساعت هم ز همدردان مبُر

که در آن دَم که بِبُرّی زین مُعین(۴۳)

مبتلی گردی تو با بِئسَ الْقَرین(۴۴)

(۴۱) بِرّ: نیکی

(۴۲) بُرّ: گندم

(۴۳) مُعین: یار، یاری کننده 

(۴۴) بِئسَ الْقَرین: همنشین بد

------------

مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۴۱۶

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #5, Line #416

بس طناب اندر گلو و تاجِ دار(۴۵)

بر وی انبوهی که: «اینک تاجدار»

(۴۵) تاجِ دار: سرِ دار، بالایِ دار، لایقِ دار

------------

مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۳۳۸

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #3, Line #338

چون فدایِ بی‌وفایان می‌شوی

از گُمانِ بد، بدان سو می‌روی؟

من ز سهو و، بی‌وفایی‌ها بَری

سویِ من آیی، گُمانِ بَد بَری؟

این گمانِ بد بَر آنجا بَر، که تو

می‌شوی در پیشِ همچون خود، دو تُو(۴۶)

بس گرفتی یار و، همراهانِ زَفْت(۴۷)

گر تو را پُرسم که کُو؟ گویی که: رفت

یارِ نیکت رفت بر چرخِ بَرین

یار فِسقت(۴۸) رفت در قعرِ زمین

تو بماندی در میانه آنچنان

بی‌مدد، چون آتشی از کاروان

دامنِ او گیر، ای یارِ دلیر

کو مُنزّه باشد از بالا و زیر

نی چو عیسیٰ سویِ گردون بَر شود

نی چو قارون در زمین اندر رود

با تو باشد در مکان و، بی‌مکان

چون بمانی از سَرا و، از دکان

(۴۶) دو تُو: دوتا

(۴۷) زَفْت: در اینجا به ظاهر مهمّ و بزرگ.

(۴۸) فِسق: ناپاکی، آلودگی، فساد

------------

مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۴۵۱۴

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #3, Line #4514

قرب، نه بالا، نه پستی رفتن است

قربِ حق از حبسِ هستی رستن است

مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۲۱۵۵

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Qazal) # 2155, Divan e Shams

سایه و نور بایَدَت، هر دو بهم، ز من شِنو

سَر بِنِه و دراز شو پیشِ درختِ اِتَّقُوا(۴۹)

(۴۹) اِتَّقُوا: پرهیز کنید، بترسید، تقوا پیشه کنید.

------------

مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۳۴۷

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #3, Line #347

او برآرد از کدورت‌ها صفا

مر جفاهایِ تو را گیرد وفا

چون جفا آری، فرستد گوشمال

تا ز نقصان وا روی سویِ کمال

چون تو ورْدی ترک کردی در روش

بر تو قَبضی آید از رنج و تبش

قرآن کریم، سورهٔ فرقان (۲۵)، آیهٔ ۷۰

 Quran, Al-Furqaan(#25), Line #70

«إِلَّا مَنْ تَابَ وَآمَنَ وَعَمِلَ عَمَلًا صَالِحًا فَأُولَٰئِكَ يُبَدِّلُ اللَّهُ 

سَيِّئَاتِهِمْ حَسَنَاتٍ ۗ وَكَانَ اللَّهُ غَفُورًا رَحِيمًا»

«مگر آن كسان كه توبه كنند و ايمان آورند و كارهاى شايسته كنند. 

خدا گناهانشان را به نيكی‌ها بدل مى‌كند و خدا آمرزنده و مهربان است.»

مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۱۵۲

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #5, Line #3152

بل جفا را، هم جفا جَفَّ الْقَلَم

وآن وفا را هم وفا جَفَّ الْقَلَم

حدیث

«جَفَّ الْقَلَمُ بِما اَنْتَ لاقٍ.»

«خشک شد قلم به آنچه سزاوار بودی.»

حدیث

«جَفَّ الْقَلَمُ بِما هُوَ کائنٌ.»

«خشک شد قلم به آنچه بودنی است.»

مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۳۵۰

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #3, Line #350

آن ادب کردن بُوَد، یعنی: مَکُن

هیچ تحویلی از آن عهدِ کُهُن

پیش از آن کین قبض، زنجیری شود

این که دل‌گیریست، پاگیری شود

رنج معقولت شود محسوس و فاش

تا نگیری این اشارت را به لاش

مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۱۸۶۱

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #4, Line #1861

ز آن جِرایِ(۵۰) خاص هر که آگاه شد

او سزای قرب و اِجری‌گاه(۵۱) شد

ز آن جِرای روح چون نُقصان(۵۲) شود

جانش از نُقصان آن لرزان شود

پس بداند که خطایی رفته است

که سَمَن‌زارِ(۵۳) رضا آشفته است

(۵۰) جِرا: نفقه، مواجب، مستمری

(۵۱) اِجری‌گاه: در اینجا پیشگاه الهی

(۵۲) نُقصان: کمی، کاستی، زیان

(۵۳) سَمَن‌زار: باغ یاسمن و جای انبوه از درخت یاسمن، آنجا که سَمَن رویَد.

------------

مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۳۵۳

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #3, Line #353

در مَعاصی(۵۴) قبض ها دلگیر شد

قبض ها بعد از اَجل زنجیر شد

نُعْطِ مَنْ اَعْرَض هُنا عَنْ ذِکْرِنا

عیشَةً ضَنْکاً وَ نَجْزی بِالْعَمی

«هرکس در این دنیا از یادِ ما رُخ برتابد، ما نیز در عوض، 

زندگانیِ تنگی به او می‌دهیم و کوری را جزای او می‌سازیم.»  

قرآن کریم، سوره طهٔ (۲۰)، آیهٔ ۱۲۴

 Quran, Ta-Ha(#20), Line #124

«وَمَنْ أَعْرَضَ عَنْ ذِكْرِي فَإِنَّ لَهُ مَعِيشَةً ضَنْكًا وَنَحْشُرُهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ أَعْمَىٰ.»

«و هر كس كه از ياد من اعراض كند، زندگيش تنگ شود و در روزِ قيامت نابينا محشورش سازيم.»

دزد چون مالِ کَسان را می‌بَرَد

قبض و دلتنگی دلش را می‌خَلَد(۵۵)

او همی‌گوید: عجب این قبض چیست؟

قبضِ آن مظلوم کز شرّت گریست

چون بدین قبض، التفاتی کم کُند

بادِ اصرار، آتشش را دَم کُند(۵۶)

(۵۴) مَعاصی: جمعِ معصیت، به معنی گناه‌ها

(۵۵) خَلیدن: آزرده کردن، مجروح شدن

(۵۶) دَم کردن: دمیدن، آتش بر اثر دمیدن شعله ورتر می شود.

------------

مولوی، مثنوی، دفتر اوّل، بیت ۸۰

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #1, Line #80

مایده(۵۷) از آسمان در می‌رسید

بی‌صُداع(۵۸) و بی‌فروخت و بی‌خرید(۵۹)

در میانِ قومِ موسی چند کَس

بی‌ادب گفتند: کو سیر و عدس؟!

منقطع شد نان و خوان از آسمان

ماند رنجِ زرع و بیل و داسمان

(۵۷) مایده: طعام، سفرهٔ پر از نعمت

(۵۸) صُداع: دردسر، زحمت و مشقّت

(۵۹) فروخت و خرید: فروختن و خریدن

------------

مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۳۵۸

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #3, Line #358

قبضِ دل، قبضِ عَوان(۶۰) شد لاجَرم

گشت محسوس آن معانی، زد عَلَم(۶۱)

غصّه‌ها زندان شده‌ست و چارْمیخ(۶۲)

غصّه بیخ است و بِرویَد شاخْ بیخ

بیخ پنهان بود، هم شد آشکار

قبض و بسطِ اندرون، بیخی شمار

چونکه بیخ بَد بُوَد، زودش بزن

تا نَرویَد زشت‌ْخاری در چمن

قبض دیدی، چارهٔ آن قبض کن

زآنکه سَرها جمله می‌رویَد ز بُن(۶۳)

بسط دیدی، بسطِ خود را آب دِه

چون برآید میوه، با اصحاب دِه

(۶۰) عَوان: پاسبان و مأمور اجرای حکم

(۶۱) زد عَلَم: نشانه زد، در اینجا: جلوه کرد، آشکار شد.

(۶۲) چارمیخ: چهارمیخ

(۶۳) بُن: ریشه، بنیاد، بیخ

------------------------

مجموع لغات:

(۱) الحان: جمع لحن به معنی آواز

(۲) قِدَم: دیرینگی، قدیم (مقابل حدوث)

(۳) لا یُطاق: غیر قابل تحمّل، سخت

(۴) اِتَّقُوا: تقوا پیشه کنید، پرهیز‌ کنید.

(۵) زینهار: برحذر باش؛ کلمهٔ تنبیه

(۶) حَبر: دانشمند، دانا

(۷) سَنی: رفیع، بلند مرتبه

(۸) پیچ پیچ: خَم در خَم و سخت پیچیده

(۹) قَلاووز: پیش‌آهنگ، پیشروِ لشکر

(۱۰) هرچِت: هر چه تو را

(۱۱) ابتلا: امتحان کردن، آزمودن

(۱۲) جَنَّتُ الَمْأوىٰ: يکی از بهشت‌های هشتگانه

(۱۳) سرکُله: تاجِ سر، کلاه

(۱۴) دَرَج: درجه

(۱۵) اَلْصَّبْرُ مِفتاحُ الْفَرَج: صبر کلید رستگاری است.

(۱۶) نانبا: نانوا

(۱۷) طاق و طُرُنب: شکوه و جلال ظاهری

(۱۸) قَلاوُوز: پیشاهنگ، راهنما

(۱۹) قسّام: قسمت‌کننده.

(۲۰) مِفْتاحُ‌الصِّله: کلید بخشایش‌ها

(۲۱) صِلِه: پاداش، انعام، جایزه

(۲۲) شَکْوَت: شکایت کردن، گله کردن

(۲۳) طاحون: آسی

(۲۴) خَستن: آزردن، زخمی ‌کردن

(۲۵) پا و دست: کنایه از وسیله و ابزار

(۲۶) شُکرباره: کسی که بسیار شکر می‌کند و عاشقِ شُکر است.

(۲۷) لوزینه: نوعی باقلواست که با مغز گردو می‌پزند. و تعبیرِ «سیر در لوزینه کردن» 

کنایه از باطل را به حق درآمیختن و زشتی را جامهٔ زیبا پوشاندن است.

(۲۸) عُش: آشیانهٔ پرندگان

(۲۹) گذاره: آنچه از حدّ در گذرد، گذرنده.

(۳۰) مه‌ایست: مَایست، توقّف مکن

(۳۱) گز: واحد طول، زرع

(۳۲) اِصْبَع: انگشت

(۳۳) والِه: حيران، سرگشته.

(۳۴) سُرْمه: گردی است که از سنگ برّاقِ اَثْمَه تهیه کنند و 

آنرا به چشم کشند و چشم، نیروی بینایی‌اش افزایش یابد.

(۳۵) اِشْتِهار: شهرت و آوازه

(۳۶) حَدید: آهن

(۳۷) سامی: بلندمرتبه

(۳۸) نِعمَ المُعین: یاوَر نیکو

(۳۹) مَعدوم: نیست‌شده، نیست‌ و‌ نابود

(۴۰) بَدَست: وَجب

(۴۱) بِرّ: نیکی

(۴۲) بُرّ: گندم

(۴۳) مُعین: یار، یاری کننده 

(۴۴) بِئسَ الْقَرین: همنشین بد

(۴۵) تاجِ دار: سرِ دار، بالایِ دار، لایقِ دار

(۴۶) دو تُو: دوتا

(۴۷) زَفْت: در اینجا به ظاهر مهمّ و بزرگ.

(۴۸) فِسق: ناپاکی، آلودگی، فساد

(۴۹) اِتَّقُوا: پرهیز کنید، بترسید، تقوا پیشه کنید.

(۵۰) جِرا: نفقه، مواجب، مستمری

(۵۱) اِجری‌گاه: در اینجا پیشگاه الهی

(۵۲) نُقصان: کمی، کاستی، زیان

(۵۳) سَمَن‌زار: باغ یاسمن و جای انبوه از درخت یاسمن، آنجا که سَمَن رویَد.

(۵۴) مَعاصی: جمعِ معصیت، به معنی گناه‌ها

(۵۵) خَلیدن: آزرده کردن، مجروح شدن

(۵۶) دَم کردن: دمیدن، آتش بر اثر دمیدن شعله ورتر می شود.

(۵۷) مایده: طعام، سفرهٔ پر از نعمت

(۵۸) صُداع: دردسر، زحمت و مشقّت

(۵۹) فروخت و خرید: فروختن و خریدن

(۶۰) عَوان: پاسبان و مأمور اجرای حکم

(۶۱) زد عَلَم: نشانه زد، در اینجا: جلوه کرد، آشکار شد.

(۶۲) چارمیخ: چهارمیخ

(۶۳) بُن: ریشه، بنیاد، بیخ

----------------------------

************************

تمام اشعار برنامه بر اساس فرمت سایت گنج نما برای جستجوی آسان

مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۹۲۲

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Qazal) # 1922, Divan e Shams

ما شادتریم یا تو ای جان

ما صاف‌تریم یا دل کان

در عشق خودیم جمله بی‌دل

در روی خودیم مست و حیران

ما مست‌تریم یا پیاله

ما پاکتریم یا دل و جان

در ما نگرید و در رخ عشق

ما خواجه عجبتریم یا آن

ایمان عشق است و کفر ماییم

در کفر نگه کن و در ایمان

ایمان با کفر شد هم‌آواز

از یک پرده زنند الحان

دانا چو نداند این سخن را

پس کی رسد این سخن به نادان

مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۹۲۲

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Qazal) # 1922, Divan e Shams

ما شادتریم یا تو ای جان

ما صاف‌تریم یا دل کان

مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۲۸۴۲

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Qazal) # 2842, Divan e Shams

چه چگونه بد عدم را چه نشان نهی قدم را

نگر اولین قدم را که تو بس نکو نهادی

مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۲۸۴۰

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Qazal) # 2840, Divan e Shams

تو چو باز پای بسته تن تو چو کنده برپا

تو به چنگ خویش باید که گره ز پا گشایی

چه خوش است زر خالص چو به آتش اندر آید

چو کند درون آتش هنر و گهرنمایی

مگریز ای برادر تو ز شعله‌های آذر

ز برای امتحان را چه شود اگر درآیی

به خدا تو را نسوزد رخ تو چو زر فروزد

که خلیل زاده‌ای تو ز قدیم آشنایی

مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۳۰۱۳

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Qazal) # 3013, Divan e Shams

یار در آخر زمان کرد طرب سازیی

باطن او جد جد ظاهر او بازیی

جمله عشاق را یار بدین علم کشت

تا نکند هان و هان جهل تو طنازیی

مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۷۱

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Qazal) # 71, Divan e Shams

اگر نه عشق شمس‌الدین بدی در روز و شب ما را

فراغت‌ها کجا بودی ز دام و از سبب ما را

بت شهوت برآوردی دمار از ما ز تاب خود

اگر از تابش عشقش نبودی تاب و تب ما را

مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۵۶۰

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Qazal) # 560, Divan e Shams

عاشق دلبر مرا شرم و حیا چرا بود

چونکه جمال این بود رسم وفا چرا بود

لذت بی‌کرانه‌ای است عشق شده‌ست نام او

قاعده خود شکایت است ور نه جفا چرا بود

مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۲۲۵۹

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #3, Line #2259

این خمار غم دلیل آن شده‌ست

که بدان مفقود مستی‌ات بده‌ست

مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۴۹۶

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #6, Line #496

چون نباشد قوتی پرهیز به

در فرار لا یطاق آسان بجه

مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۶۴۹

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #5, Line #649

اختیار آن را نکو باشد که او

مالک خود باشد اندر اتقوا

چون نباشد حفظ و تقوی زینهار

دور کن آلت بینداز اختیار

مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۱۹۶

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #5, Line #3196

تا کنی مر غیر را حبر و سنی

خویش را بدخو و خالی می‌کنی

مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۵۱

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #2, Line #151

مرده خود را رها کرده‌ست او

مرده بیگانه را جوید رفو

مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۴۷۹

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #2, Line #479

دیده آ بر دیگران نوحه‌گری

مدتی بنشین و بر خود می‌گری

مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۲۸۸۰

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #3, Line #2880

چون رهیدی شکر آن باشد که هیچ

سوی آن دانه نداری پیچ پیچ

مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۱۵۳۲

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #6, Line #1532

بعد ازین حرفیست پیچاپیچ و دور

با سلیمان باش و دیوان را مشور

مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۷۲۳

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Qazal) # 1723, Divan e Shams

هزار ابر عنایت بر آسمان رضاست

اگر ببارم از آن ابر بر سرت بارم

مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۳۰۷۳

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #3, Line #3073

قفل زفتست و گشاینده خدا

دست در تسلیم زن واندر رضا

مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۱۰۶

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #4, Line #106

ور نمی‌تانی رضا ده ای عیار

گر خدا رنجت دهد بی‌اختیار

که بلای دوست تطهیر شماست

علم او بالای تدبیر شماست

مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۴۴۶۶

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #3, Line #4466

عاشقان از بی‌مرادی‌های خویش

با‌خبر گشتند از مولای خویش

بی‌مرادی شد قلاووز بهشت

حفت‌الجنه شنو ای خوش‌سرشت

حدیث نبوی

«حُفَّتِ‌الْجَنَّةُ بِالْمَكَارِهِ وَحُفَّتِ‌النَّارُ بِالشَّهَوَاتِ.»

«بهشت در چیزهای ناخوشایند پوشیده شده و دوزخ در شهوات.»

مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۲۶۷۵

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Qazal) # 2675, Divan e Shams

بیاموز از پیمبر کیمیایی

که هرچت حق دهد می‌ده رضایی

همان لحظه در جنت گشاید

چو تو راضی شوی در ابتلایی

مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۳۳۳

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #6, Line #333

گفت پیغمبر که جنت از اله

گر همی‌خواهی ز کس چیزی مخواه

چون نخواهی من کفیلم مر تو را

جنت الماوى و دیدار خدا

مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۶۰۰

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #2, Line #600

صبر از ایمان بیابد سرکله

حیث لاصبر فلا ایمان له

گفت پیغمبر خداش ایمان نداد

هر که را صبری نباشد در نهاد

حدیث

«مَن لا صَبْرَ لَهُ، لا ايمانَ لَهُ.»

«هرکه را صبر نباشد، وی را ایمان نباشد.»

مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۳۱۴۵

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #2, Line #3145

صبر کردن جان تسبیحات توست

صبر کن کآنست تسبیح درست

هیچ تسبیحی ندارد آن درج

صبر کن الصبر مفتاح الفرج

مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۱۸۵۲

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #3, Line #1852

گفت لقمان صبر هم نیکو دمی‌ست

که پناه و دافع هرجا غمی‌ست

صبر را با حق قرین کرد ای فلان

آخر والعصر را آگه بخوان

قرآن كريم، سورهٔ العصر (۱۰۳)، آيات ۱ تا ۳

 Quran, Al-Asr(#103), Line #1-3

«وَالْعَصْرِ»

«سوگند به عصر.» 

«إِنَّ الْإِنْسَانَ لَفِي خُسْرٍ»

«كه آدمى در زیانکاری است.» 

«إِلَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ وَتَوَاصَوْا بِالْحَقِّ وَتَوَاصَوْا بِالصَّبْرِ. »

«مگر آنها كه ايمان آوردند و كارهاى نیک كردند و يكديگر را به حق و صبر سفارش كردند.» 

مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۱۸۵۴

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #3, Line #1854

صد هزاران کیمیا حق آفرید

کیمیایی همچو صبر آدم ندید

مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۲۱

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Qazal) # 21, Divan e Shams

هرگز نداند آسیا مقصود گردش‌های خود

کاستون قوت ماست او یا کسب و کار نانبا

آبیش گردان می‌کند او نیز چرخی می‌زند

حق آب را بسته کند او هم نمی‌جنبد ز جا

مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۱۴۲۹

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #4, Line #1429

اندرین ره ترک کن طاق و طرنب

تا قلاووزت نجنبد تو مجنب

هر که او بی سر بجنبد دم بود

جنبشش چون جنبش کژدم بود

مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۲۷۶

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #2, Line #1276

یوسف حسنی و این عالم چو چاه

وین رسن صبرست بر امر اله

یوسفا آمد رسن در زن دو دست

از رسن غافل مشو بیگه شده‌ست

حمد لله کین رسن آویختند

فضل و رحمت را بهم آمیختند

مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۲۳۵۷

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #5, Line #2357

شکر گویم دوست را در خیر و شر

زآنکه هست اندر قضا از بد بتر

چونکه قسام اوست کفر آمد گله

صبر باید صبر مفتاح‌الصله

غیر حق جمله عدواند اوست دوست

با عدو از دوست شکوت کی نکوست

تا دهد دوغم نخواهم انگبین

زآنکه هر نعمت غمی دارد قرین

مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۲۵۰۲

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Qazal) # 2502, Divan e Shams

گرت نبود شبی نوبت مبر گندم ازین طاحون

که بسیار آسیا بینی که نبود جوی او جاری

مولوی،مثنوی دفتر پنجم، بیت ۳۲۰۵

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #5, Line #3205

چند هنگامه نهی بر راه عام

گام خستی بر نیامد هیچ کام

مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۲۱۳

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #3, Line #213

زین کمین بی صبر و حزمی کس نجست

حزم را خود صبر آمد پا و دست

مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۲۱

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Qazal) # 21, Divan e Shams

این دو ره آمد در روش یا صبر یا شکر نعم

بی شمع روی تو نتان دیدن مرین دو راه را

مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۲۸۹۵

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #3, Line #2895

شکر نعمت خوشتر از نعمت بود

شکرباره کی سوی نعمت رود

شکر جان نعمت و نعمت چو پوست

زآنکه شکر آرد تو را تا کوی دوست

مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۳۳۹۶

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #3, Line #3396

پس ریاضت را به جان شو مشتری

چون سپردی تن به خدمت جان بری

ور ریاضت آیدت بی‌اختیار

سر بنه شکرانه ده ای کامیار

چون حقت داد آن ریاضت شکر کن

تو نکردی او کشیدت زامر کن

مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۲۵۱۹

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #4, Line #2519

یا بود کز عکس آن جوهای خمر

مست گردم بو برم از ذوق امر

مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۴۳۹

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #1, Line #439

هر کسی کو از حسد بینی کند

خویش را بی‌گوش و بی‌بینی کند

بینی آن باشد که او بویی برد

بوی او را جانب کویی برد

هر که بویش نیست بی‌بینی بود

بوی آن بویی است کآن دینی بود

چونکه بویی برد و شکر آن نکرد

کفر نعمت آمد و بینی‌اش خورد

شکر کن مر شاکران را بنده باش

پیش ایشان مرده شو پاینده باش

چون وزیر از ره‌زنی مایه مساز

خلق را تو بر میاور از نماز

ناصح دین گشته آن کافر‌ وزیر

کرده او از مکر در لوزینه سیر

مولوی، مثنوی، دفتر اوّل، بیت ۱۰۶۸

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #1, Line #1068

هرکه ماند از کاهلی بی‌‌شکر و صبر

او همین داند که گیرد پای جبر

هر‌که جبر آورد خود رنجور کرد

تا همان رنجوری‌اش در گور کرد

مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۲۱۴۲

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Qazal) # 2142, Divan e Shams

صبر همی‌گفت که من مژده‌ده وصلم از او

شکر همی‌گفت که من صاحب انبارم از او

مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۱۴۷۷

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #6, Line #1477

اصل خود جذب است لیک ای خواجه‌تاش

کار کن موقوف آن جذبه مباش

زانک ترک کار چون نازی بود

ناز کی در خورد جانبازی بود

نه قبول اندیش نه رد ای غلام

امر را و نهی را می‌بین مدام

مرغ جذبه ناگهان پرد ز عش

چون بدیدی صبح شمع آنگه بکُش

چشمها چون شد گذاره نور اوست

مغزها می‌بیند او در عین پوست

بیند اندر ذره خورشید بقا

بیند اندر قطره کل بحر را

مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۳۲۱۴

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #6, Line #3214

طالب است و غالب است آن کردگار

تا ز هستی‌ها بر آرد او دمار

مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۹۲۲

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Qazal) # 1922, Divan e Shams

در عشق خودیم جمله بی‌دل

در روی خودیم مست و حیران

مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۵۴۹

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #2, Line #1549

عقل کاو مغلوب نفس او نفس شد

مشتری مات زحل شد نحس شد

هم درین نحسی بگردان این نظر

در کسی که کرد نحست در نگر

آن نظر که بنگرد این جر و مد

او ز نحسی سوی سعدی نقب زد

مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۹۲۲

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Qazal) # 1922, Divan e Shams

در ما نگرید و در رخ عشق

ما خواجه عجبتریم یا آن

مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۲۸۶۵

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Qazal) # 2865, Divan e Shams

از رخ عشق بجو چیز دگر جز صورت

کار آن است که با عشق تو هم‌ درد شوی

مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۲۰۳۸

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #3, Line #2038

خلق ‌گویان ای عجب این بانگ چیست

چونکه صحرا از درخت و بر تهی‌ست

گیج گشتیم از دم سوداییان

که به نزدیک شما باغ است و خوان

چشم می‌مالیم اینجا باغ نیست

یا بیابانی‌ست یا مشکل رهی‌ست

ای عجب چندین دراز این گفت و گو

چون بود بیهوده ور خود هست کو

من همی‌گویم چو ایشان ای عجب

این چنین مهری چرا زد صنع رب

زین تنازع‌ها محمد در عجب

در تعجب نیز مانده بولهب

زین عجب تا آن عجب فرقی‌ست ژرف

تا چه خواهد کرد سلطان شگرف

مولوی، مثنوی،‌ دفتر پنجم،‌ بیت ۴۹۶ 

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #5, Line #496

چونکه مکرت شد فنای مکر رب

برگشایی یک کمینی بوالعجب

که کمینه آن کمین باشد بقا

تا ابد اندر عروج و ارتقا 

مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۹۲۲

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Qazal) # 1922, Divan e Shams

ایمان عشق است و کفر ماییم

در کفر نگه کن و در ایمان

مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۳۴۸۸

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #3, Line #3488

مرغ خاکی مرغ آبی هم‌تن‌اند

لیک ضدانند آب و روغن‌اند

هر یکی مر اصل خود را بنده‌اند

احتیاطی کن به هم ماننده‌اند

مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۴۹۹

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Qazal) # 499, Divan e Shams

عشق را بوحنیفه درس نکرد

شافعی را درو روایت نیست

مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۲۸۸۰

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #1, Line #2880

هرچه گوید مرد عاشق بوی عشق

از دهانش می‌جهد در کوی عشق

گر بگوید فقه فقر آید همه

بوی فقر آید از آن خوش دمدمه

ور بگوید کفر دارد بوی دین

ور به شک گوید شکش گردد یقین

مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۳۷۰۷

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #6, Line #3707

زین قدح‌های صور کم‌باش مست

تا نگردی بت‌تراش و بت پرست

از قدح‌های صور بگذر مه‌ایست

باده در جام است، لیک از جام نیست

مولوی، مثنوی،‌ دفتر ششم، بیت ۲۱۴۶

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #6, Line #2146

از همه اوهام و تصویرات دور

نور نور نور نور نور نور

مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۹۲۲

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Qazal) # 1922, Divan e Shams

ایمان با کفر شد هم‌آواز

از یک پرده زنند الحان

مولوى، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۸۲۲

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #6, Line #822

جمله عالم زین غلط کردند راه

کز عدم ترسند و آن آمد پناه

مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۹۲۲

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Qazal) # 1922, Divan e Shams

دانا چو نداند این سخن را

پس کی رسد این سخن به نادان

مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۴۸۷

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Qazal) # 1487, Divan e Shams

چون چنگم، از زمزمه خود خبرم نیست

اسرار همی ‌گویم و اسرار ندانم

مانند ترازو و گزم من که به بازار

بازار همی‌ سازم و بازار ندانم

در اصبع عشقم چو قلم بی خود و مضطر

طومار نویسم من و طومار ندانم

مولوی، مثنوی، دفتر اوّل، بیت ۲۷

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #1, Line #27

با لب دمساز خود گر جفتمی 

همچو نی من گفتنی‌ها گفتمی‌‌

مولوی، مثنوی، دفتر اوّل، بیت ۱۵۲۹

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #1, Line #1529

در سر آن که من اراد ان یجلس مع الله فلیجلس مع اهل التصوف

هرکه خواهد با خدا نشیند باید که با اهل تصوف نشیند

آن رسول از خود بشد زین یک دو جام

نی رسالت یاد ماندش نه پیام

واله اندر قدرت الله شد

آن رسول اینجا رسید و شاه شد

سیل چون آمد به دریا بحر گشت

دانه چون آمد به مزرع كشت گشت

چون تعلق یافت نان با جانور

نان مرده زنده گشت و باخبر

موم و هیزم چون فدای نار شد

ذات ظلمانی او انوار شد

سنگ سرمه چونکه شد در دیدگان

گشت بینایی شد آنجا دیدبان

ای خنک آن مرد کز خود رسته شد

در وجود زنده پاینده شد

وای آن زنده که با مرده نشست

مرده گشت و زندگی از وی بجست

چونکه در قرآن حق بگریختی

با روان انبیا آمیختی

هست قرآن حال‌های انبیا

ماهیان بحر پاک کبریا

ور بخوانی و نه‌ای قرآن‌پذیر

انبیا و اولیا را دیده گیر

ور پذیرایی چو بر خوانی قصص

مرغ جانت تنگ آید در قفس

مرغ، کو اندر قفس زندانی است

می‌نجوید رستن از نادانی است

روح‌هایی کز قفس‌ها رسته‌اند

انبیای رهبر شایسته‌اند

از برون آوازشان آید ز دین

که ره رستن تو را اینست این

ما به دین رستیم زین تنگین‌قفس

جز که این ره نیست چاره این قفس

خویش را رنجور سازی زار زار

تا تو را بیرون کنند از اشتهار

که اشتهار خلق بند محکم است

در ره این از بند آهن کی کم است

مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۵۷۷

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #6, Line #577

جز که تسلیم و رضا کو چاره‌ای

در کف شیر نر خون‌خواره‌ای

مولوی، مثنوی، دفتر اوّل، بیت ۳۲۴۰

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #1, Line #3240

کرده حق ناموس را صد من حدید

ای بسی بسته به بند ناپدید

مولوی، مثنوی، دفتر اوّل، بیت ۳۲۴۶

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #1, Line #3246

ای بسا کفار را سودای دین

بند او ناموس و کبر و آن و این

بند پنهان لیک از آهن بتر

بند آهن را بدراند تبر

بند آهن را توان کردن جدا

بند غیبی را نداند کس دوا

مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۲۹۵۶

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Qazal) # 2956, Divan e Shams

دل را تمام برکن ای جان ز نیک نامی

تا یک به یک بدانی اسرار را تمامی

ای عاشق الهی ناموس خلق خواهی

ناموس و پادشاهی در عشق هست خامی

عاشق چو قند باید بی‌چون و چند باید

جانی بلند باید کان حضرتی است سامی

مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۸۲۵

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #6, Line #825

هم تو تانی کرد یا نعم‌المعین

دیده معدوم‌بین را هست‌بین

دیده‌یی کو از عدم آمد پدید

ذات هستی را همه معدوم دید

مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۲۱۶۶

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #2, Line #2166

یک بدست از جمع رفتن یک زمان

مکر شیطان باشد این نیکو بدان

مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۲۶۳۰

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #6, Line #2630

گر ازین انبار خواهی بر و بر

نیم‌ساعت هم ز همدردان مبر

که در آن دم که ببری زین معین

مبتلی گردی تو با بئس القرین

مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۴۱۶

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #5, Line #416

بس طناب اندر گلو و تاج دار

بر وی انبوهی که اینک تاجدار

مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۳۳۸

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #3, Line #338

چون فدای بی‌وفایان می‌شوی

از گمان بد بدان سو می‌روی

من ز سهو و بی‌وفایی‌ها بری

سوی من آیی گمان بد بری

این گمان بد بر آنجا بر که تو

می‌شوی در پیش همچون خود دو تو

بس گرفتی یار و همراهان زفت

گر تو را پرسم که کو گویی که رفت

یار نیکت رفت بر چرخ برین

یار فسقت رفت در قعر زمین

تو بماندی در میانه آنچنان

بی‌مدد چون آتشی از کاروان

دامن او گیر ای یار دلیر

کو منزه باشد از بالا و زیر

نی چو عیسی سوی گردون بر شود

نی چو قارون در زمین اندر رود

با تو باشد در مکان و بی‌مکان

چون بمانی از سرا و از دکان

مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۴۵۱۴

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #3, Line #4514

قرب نه بالا نه پستی رفتن است

قرب حق از حبس هستی رستن است

مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۲۱۵۵

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Qazal) # 2155, Divan e Shams

سایه و نور بایدت هر دو بهم ز من شنو

سر بنه و دراز شو پیش درخت اتقوا

مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۳۴۷

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #3, Line #347

او برآرد از کدورت‌ها صفا

مر جفاهای تو را گیرد وفا

چون جفا آری فرستد گوشمال

تا ز نقصان وا روی سوی کمال

چون تو وردی ترک کردی در روش

بر تو قبضی آید از رنج و تبش

قرآن کریم، سورهٔ فرقان (۲۵)، آیهٔ ۷۰

 Quran, Al-Furqaan(#25), Line #70

«إِلَّا مَنْ تَابَ وَآمَنَ وَعَمِلَ عَمَلًا صَالِحًا فَأُولَٰئِكَ يُبَدِّلُ اللَّهُ 

سَيِّئَاتِهِمْ حَسَنَاتٍ ۗ وَكَانَ اللَّهُ غَفُورًا رَحِيمًا»

«مگر آن كسان كه توبه كنند و ايمان آورند و كارهاى شايسته كنند. 

خدا گناهانشان را به نيكی‌ها بدل مى‌كند و خدا آمرزنده و مهربان است.»

مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۱۵۲

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #5, Line #3152

بل جفا را هم جفا جف القلم

وآن وفا را هم وفا جف القلم

حدیث

«جَفَّ الْقَلَمُ بِما اَنْتَ لاقٍ.»

«خشک شد قلم به آنچه سزاوار بودی.»

حدیث

«جَفَّ الْقَلَمُ بِما هُوَ کائنٌ.»

«خشک شد قلم به آنچه بودنی است.»

مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۳۵۰

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #3, Line #350

آن ادب کردن بود یعنی مکن

هیچ تحویلی از آن عهد کهن

پیش از آن کین قبض زنجیری شود

این که دل‌گیریست پاگیری شود

رنج معقولت شود محسوس و فاش

تا نگیری این اشارت را به لاش

مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۱۸۶۱

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #4, Line #1861

ز آن جرای خاص هر که آگاه شد

او سزای قرب و اجری‌گاه شد

ز آن جرای روح چون نقصان شود

جانش از نقصان آن لرزان شود

پس بداند که خطایی رفته است

که سمن‌زار رضا آشفته است

مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۳۵۳

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #3, Line #353

در معاصی قبض ها دلگیر شد

قبض ها بعد از اجل زنجیر شد

نعط من اعرض هنا عن ذکرنا

عیشه ضنکا و نجزی بالعمی

هرکس در این دنیا از یاد ما رخ برتابد ما نیز در عوض 

زندگانی تنگی به او می‌دهیم و کوری را جزای او می‌سازیم  

قرآن کریم، سوره طهٔ (۲۰)، آیهٔ ۱۲۴

 Quran, Ta-Ha(#20), Line #124

«وَمَنْ أَعْرَضَ عَنْ ذِكْرِي فَإِنَّ لَهُ مَعِيشَةً ضَنْكًا وَنَحْشُرُهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ أَعْمَىٰ.»

«و هر كس كه از ياد من اعراض كند، زندگيش تنگ شود و در روزِ قيامت نابينا محشورش سازيم.»

دزد چون مال کسان را می‌برد

قبض و دلتنگی دلش را می‌خلد

او همی‌گوید عجب این قبض چیست

قبض آن مظلوم کز شرت گریست

چون بدین قبض التفاتی کم کند

باد اصرار آتشش را دم کند

مولوی، مثنوی، دفتر اوّل، بیت ۸۰

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #1, Line #80

مایده از آسمان در می‌رسید

بی‌صداع و بی‌فروخت و بی‌خرید

در میان قوم موسی چند کس

بی‌ادب گفتند کو سیر و عدس

منقطع شد نان و خوان از آسمان

ماند رنج زرع و بیل و داسمان

مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۳۵۸

Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #3, Line #358

قبض دل قبض عوان شد لاجرم

گشت محسوس آن معانی زد علم

غصه‌ها زندان شده‌ست و چارمیخ

غصه بیخ است و بروید شاخ بیخ

بیخ پنهان بود هم شد آشکار

قبض و بسط اندرون بیخی شمار

چونکه بیخ بد بود زودش بزن

تا نروید زشت‌خاری در چمن

قبض دیدی چاره آن قبض کن

زآنکه سرها جمله می‌روید ز بن

بسط دیدی بسط خود را آب ده

چون برآید میوه با اصحاب ده